„nếu sự thật thành viên ThiênĐế98 là người của nhà nước Việt Nam và trở thành CheckUser, hoặc kiểm định viên, của trang Wikipedia, ngoài việc có thể sửa đổi thông tin trên các bài đăng về nhà nước Việt Nam trên trang Wikipedia Tiếng Việt, các cá nhân đóng góp nội dung nhạy cảm về chính phủ nước này có thể gặp nguy hiểm,…“
Logo của trang Wikipedia. AFP
Theo thông tin được ghi nhận, hiện đang có cuộc bầu cử cộng đồng đối với thành viên ThiênĐế98 cho vị trí CheckUser, kiểm định viên, trên Wikipedia Tiếng Việt, trang bách khoa toàn thư tự do trực tuyến và có thông tin cho rằng thành viên này là người của nhà nước Việt Nam. Điều này đã được báo cáo tới Wikimedia Foundation, tổ chức có nhiệm vụ hỗ trợ hoạt động của trang Wikipedia và phát triển các phiên bản đa ngôn ngữ.
Thành viên ThiênĐế98. Ảnh chụp màn hinh trang Wikipedia
Một trong những dấu hiệu đáng ngờ được chỉ ra là việc thành viên ThiênĐế98 đã góp phần tạo ra Quy chế biểu quyết trên Wikipedia tiếng Việt với nội dung có nhiều điểm tương đồng với một mẫu văn bản pháp lý của chính phủ Việt Nam. Đồng thời, trong bản báo cáo này còn có đề ra những hành động xóa hoặc chỉnh sửa thông tin các bài viết với nội dung liên quan đến tham nhũng, chủ nghĩa dân tộc Việt Nam, hay thời bao cấp theo chiều hướng có lợi cho nhà nước Việt Nam.
Trước sự việc trên, nhà hoạt động Lã Việt Dũng cho biết theo quan sát của anh khi sử dụng trang Wikipedia Tiếng Việt để tra thông tin, việc nhà nước Việt Nam tìm cách khống chế và kiểm soát các nội dung được đăng trên trang này là có thật:
“Khi mà mình tra vấn đề lịch sử về Đảng Cộng sản Việt Nam, một số vấn đề về an sinh xã hội, mình thấy rằng là trang Wikipedia Việt Nam đã tuyên giáo bị Đảng Cộng sản Việt Nam khống chế rồi. Thông tin đã được sửa đổi và sai lệch đi rất nhiều. Mình nghĩ đầu tiên là cái cơ chế mở của Wikipedia, mọi người đều có thể đóng góp vào đó. Cái thứ hai, những nhà hoạt động ở Việt Nam thì thường họ cũng không để ý tới cập nhật thông tin trên Wikipedia lắm, đấy là chính quyền Việt Nam đã chiếm dụng gần như cái không gian mạng Wikipedia.”
Theo anh Dũng, Wikipedia là trang tra cứu rất được ưu dùng và phổ biến trong giới học thuật ở Việt Nam, khi người dùng muốn tra cứu các khái niệm hay lịch sử của một nhân vật, sự kiện họ quan tâm. Vì thế mà chính quyền Việt Nam ra sức khống chế các nội dung được đăng:
“Về vấn đề quan trọng giữa Wikipedia và an ninh mạng, mình nghĩ mỗi cái nó có một vai trò khác nhau. Vấn đề về học thuật, lịch sử thì Wikipedia vẫn là một kênh tra cứu tốt; chính quyền Việt nam họ đã, đang và sẽ tiếp tục khống chế kênh đó.”
Wikipedia mang tính cộng đồng cao; các nội dung đăng tải đều được đóng góp và bảo trì bởi các thành viên trên trang này. Chính vì lý do đó, những thành viên đóng góp các thông tin chỉ trích chính quyền Việt Nam thường bị đe dọa bắt bớ bởi thành viên khác được xưng là công an Việt Nam, theo thư báo cáo về cuộc bầu cử kiểm định viên của thành viên ThiênĐế98 được gửi đến Wikimedia Foundation.
Nội dung về tham nhũng ở Việt Nam đã bị thành viên ThiênĐế98 chỉnh sửa. Chụp màn hình trên trang Wikipedia
Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Giám đốc Sở Thông tin & Truyền thông Quảng Ngãi khi được hỏi về thông tin vừa nêu cho rằng điều đó phù hợp với quy định về an ninh mạng của nhà nước Việt Nam:
“Cứ nói thông tin sai, không đúng theo quy định của luật an ninh mạng, thì người ta sẽ xử theo luật thôi. Luật này khi người ta thông qua góp ý ở Quốc hội, giờ đã trở thành luật của Việt Nam rồi. Ăn thua luật quy định tùy theo mức, xử lý hành chính cho đến hình sự; nhất là các tội liên quan đến chuyện chống chế độ. Nếu không đồng ý, (có thể) tham gia góp ý, phản kháng, nhưng nếu luồng lách, chống phá thế này, thế nọ gây hại cho vấn đề an ninh trật tự an toàn xã hội của nhà nước, thì người ta sẽ trị thôi, tùy theo mức độ.”
Luật sư Nguyễn Văn Hậu, Phó Chủ tịch Hội Luật gia TP.HCM, cho biết khi đăng hoặc viết thông tin trên trang Bách khoa trực tuyến như Wikipedia mà bị cho không đúng sự thật, có tính chất xuyên tạc lịch sử, người đăng đó nếu ở Việt Nam có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự cho hành vi vu khống:
“Người mà viết một thông tin mà không đúng sự thật, thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội vu khống. Tức là về lịch sử, một trang, cuốn bách khoa về lịch sử, nhưng mà nó có tính chất xuyên tạc lịch sử, hoặc vu khống thì trong Bộ luật Hình sư Việt Nam có cái tội gọi là tội vu khống và người nói không đúng sự thật trong Bộ luật Hình sự Việt Nam có thể bị phạt tù từ 3 tháng cho đến 7 năm về tội vu khống.”
Theo ý kiến của nhà hoạt động Lã Việt Dũng, anh nghĩ việc đòi truy tố người viết trên Wikipedia của chính quyền Việt Nam cho hành vi đăng tải thông tin sai sự thật là không khả thi, vì trang này được thiết kế với một không gian mở, tức mọi nội dung được đóng góp và quản lý với cộng đồng cùng các nguồn bằng chứng được liệt kê rõ.
Tuy nhiên, nếu sự thật thành viên ThiênĐế98 là người của nhà nước Việt Nam và trở thành CheckUser, hoặc kiểm định viên, của trang Wikipedia, ngoài việc có thể sửa đổi thông tin trên các bài đăng về nhà nước Việt Nam trên trang Wikipedia Tiếng Việt, các cá nhân đóng góp nội dung nhạy cảm về chính phủ nước này có thể gặp nguy hiểm, vì CheckUser sẽ được quyền truy cập công cụ kiểm định để thu thập và kiểm tra thông tin IP (Internet Protocol) của các thành viên đăng tải thông tin trên trang này. Đây là việc có thể gây ra nhiều rủi ro bảo mật cho các thành viên đăng những thông tin trên Wikipedia mà chính phủ Việt Nam thấy bất lợi.
Nội dung về thời bao cấp bị chỉnh sửa bởi ThiênĐế98. Ành chụp man hình trang Wikipedia
Anh S.H., một chuyên viên phần mềm làm việc tại tập đoàn điện toán VMWare, cho RFA biết nếu một ai đó có thông tin IP đích thực của người dùng, việc xác định vị trí máy chủ và ISP (Internet Service Provider, tức Nhà cung cấp Dịch vụ Internet) là việc rất dễ dàng. Từ đó, chính quyền có thể điều tra và xác minh danh tín của người dùng đăng tải thông tin.
Hiện tại, ngoài thư báo cáo về thành viên ThiênĐế98 đến Wikimedia Foundation, các cảnh báo về những hành động khả nghi của thành viên này cũng được thông báo trên mục Tin nhắn cho các bảo quản viên của trang Wikipedia Tiếng Việt. Với số phiếu bầu hiện tại cho vị trí kiểm định viên CheckUser, thành viên này đã gần đạt được mục tiêu để nắm quyền hành này trong cộng đồng theo quy định.
RFA đã liên lạc với Wikimedia Foundation về sự việc trên qua email, điện thoại và đang chờ hồi âm cho vấn đề cụ thể vừa nêu.
RFA (11.05.2020)
Cuộc bầu cử và thảo luận của các thành viên Wikipedia có thể theo dõi được ở đây: