Đức vừa thông qua chính sách mới về Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, giảm nhẹ liên hệ với Trung cộng, tăng cường hợp tác với các nước Nhật, Hàn, Ấn và ASEAN. Nó gây thêm chú ý vì được đưa ra ngay sau chuyến đi “giảng hòa” của Vương Nghị đến Châu Âu.
Ngoại trưởng Đức Heiko Maas cho biết hôm 2/9: “Chúng tôi muốn giúp định hình [trật tự toàn cầu trong tương lai] dựa trên các quy tắc và hợp tác quốc tế, không dựa trên luật lệ của kẻ mạnh. Đó là lý do tại sao chúng tôi tăng cường hợp tác với những nước có chung các giá trị dân chủ và tự do.”
Cùng ngày, Đức đã thông qua các hướng dẫn chính sách mới về Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, nhấn mạnh tầm quan trọng của pháp quyền và thúc đẩy thị trường mở trong khu vực. Chiến lược này tương ứng với cách tiếp cận của Pháp, cũng như Nhật Bản, Australia và các thành viên của ASEAN, theo Asian Nikkei Review.
Sau nhiều năm định hình chiến lược châu Á xoay quanh Trung cộng, Đức đã có một bước đột phá. Thay thế nó là sự tập trung vào quan hệ đối tác mạnh mẽ hơn với các nền dân chủ trong khu vực như Nhật Bản và Hàn Quốc để thúc đẩy tính pháp quyền.
Sự thay đổi này diễn ra khi cảm giác báo động ngày càng tăng trên khắp châu Âu về sự phụ thuộc kinh tế (chuỗi cung ứng) vào Trung cộng hiển lộ rõ trong dịch bệnh và các vấn đề về nhân quyền của nước này.
Trung cộng từng là trọng tâm ngoại giao của Berlin ở châu Á, với việc Thủ tướng Đức Angela Merkel thăm nước này gần như hàng năm. Trung cộng cũng chiếm một nửa thương mại của Đức với khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.
Nhưng tăng trưởng kinh tế đã không mở cửa thị trường Trung cộng như kỳ vọng. Các công ty Đức hoạt động ở đó đã bị chính quyền Trung cộng cưỡng ép chuyển giao công nghệ.
Các cuộc đàm phán về hiệp định đầu tư giữa Liên minh châu Âu và Trung cộng nhằm giải quyết các vấn đề như vậy đã bị đình trệ. Điều đó làm dấy lên lo ngại về việc trở nên quá phụ thuộc kinh tế vào Bắc Kinh.
Động thái này xảy ra đồng thời với việc ngày càng có nhiều chỉ trích về luật an ninh quốc gia mới của Trung cộng ở Hồng Kông và các trung tâm giam giữ những người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ. Những vấn đề này đã dẫn đến việc dư luận Đức ngày càng phản đối các chính sách thân Trung cộng của thủ tướng Merkel.
Chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương mới của Berlin sẽ bao gồm một cách tiếp cận cứng rắn hơn đối với Trung cộng, bao gồm những chỉ trích về các khoản nợ khổng lồ của các nước tham gia “sáng kiến Vành đai Con đường” của Bắc Kinh.
Các công ty Đức cũng lo ngại về việc kinh doanh và bảo vệ tài sản trí tuệ của họ ở Trung cộng, đặc biệt sau khi nhà sản xuất thiết bị Trung cộng Midea Group mua nhà sản xuất robot Kuka của Đức vào cuối năm 2016.
Giáo sư Patrick Koellner thuộc Viện Nghiên cứu Khu vực và Toàn cầu của Đức cho biết: Châu Âu nói chung dường như đang đánh giá lại mối quan hệ của mình với Trung cộng. Năm 2019, Liên minh châu Âu đã coi Trung cộng là “đối thủ cạnh tranh chiến lược”. Trong đó nêu bật sự cạnh tranh về thương mại và công nghệ của nước này với gã khổng lồ châu Á. Ông nói, sự chuyển hướng sang một chiến lược tỉnh táo hơn đối với Bắc Kinh đã diễn ra.
Đức có kế hoạch làm việc với Pháp hướng tới một chiến lược toàn EU về Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Berlin đặt mục tiêu tăng cường ảnh hưởng của mình đối với vấn đề này bằng cách để cả khối đứng về phía mình.
Anh, Pháp và một số nước châu Âu cũng đã bắt đầu ngăn cấm gã khổng lồ viễn thông Trung cộng Huawei tham gia thiết lập mạng 5G của họ. Ngoại trưởng Trung cộng Vương Nghị gần đây đã có chuyến công du châu Âu để “giảng hòa” và tái củng cố chính sách thân Bắc Kinh của các nước. Nhưng các phát biểu của Vương Nghị về Hồng Kông, Tân Cương cũng như sự đe dọa ngạo mạn đối với Chủ tịch Thượng viện Séc đã làm cho sự khác biệt và rạn nứt quan hệ với Châu Âu càng thêm rõ ràng.
Có thể nói, Châu Âu đang học theo quan điểm và chính sách của chính phủ Mỹ về khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương nói chung và Trung cộng nói riêng. Nhưng chính các hành vi ngạo mạn từ quan chức Trung cộng lại đang đẩy nhanh quá trình này.
Theo Asian Nikkei Review
Đại Nghĩa biên dịch
ĐKN (09.09.2020)