„cuộc chiến của ông Putin thực sự là nỗ lực của tổng thống để nắm quyền trong bối cảnh nền kinh tế trì trệ và sự bất bình của công chúng, và thiếu một hệ tư tưởng để vận động quần chúng.
Làm thế nào bạn có thể duy trì và bảo toàn quyền lực mà không bị mất đi khi đối mặt với những khó khăn khách quan như vậy? Vì thế bạn phải tạo ra một cuộc chiến tranh.”
Boris Bondarev
Anton Troianovski
Boris Bondarev, phải, tại một cuộc họp của Liên Hiệp Quốc ở Geneva vào tháng 5 này. Ảnh của Mark Henley / Panos
Boris Bondarev, một nhà ngoại giao Nga tại LHQ, nói rằng Tổng thống Vladimir V. Putin có thể đã dành hai thập kỷ qua để “phát triển đất nước” nhưng thay vào đó ông ta lại biến nó “thành một thứ kinh hoàng nào đó, một mối đe dọa đối với thế giới”.
Ông Bondarev đã dành sự nghiệp của mình để thúc đẩy chính sách đối ngoại của ông Putin.
Một nhà ngoại giao cấp trung của Nga tại phái bộ Liên hiệp quốc ở Geneva, ông Bondarev hôm thứ Hai đã trở thành quan chức Nga nổi tiếng nhất từ chức và công khai chỉ trích cuộc chiến xâm lược ở Ukraine kể từ 24/2.
“Trong 20 năm sự nghiệp ngoại giao, tôi đã thấy những bước ngoặt khác nhau trong chính sách đối ngoại của chúng tôi nhưng chưa bao giờ tôi thấy xấu hổ về đất nước mình như ngày 24 tháng 2 năm nay”, ông Bondarev nói trong một email gửi các đồng nghiệp.
Mặc dù thông điệp nóng bỏng của ông khó có thể đến được với hầu hết người Nga do nhà nước thống trị các phương tiện truyền thông, nhưng việc ông từ chức cho thấy sự bất mãn vẫn ẩn náu trong giới chính thức Nga bất chấp ngoài mặt đoàn kết dân tộc mà Điện Kremlin đã nỗ lực tạo dựng.
“Những người đã hình thành cuộc chiến này chỉ muốn một điều – duy trì quyền lực mãi mãi, sống trong những cung điện xa hoa vô vị, đi trên những du thuyền trọng tải và giá thành tương đương với toàn bộ Hải quân Nga, được hưởng quyền lực vô hạn và hoàn toàn không bị trừng phạt”, ông Bondarev nói trong email của ông. “Để đạt được điều đó, họ sẵn sàng hy sinh nhiều mạng sống nếu cần.”
Việc từ chức được đưa ra cùng ngày khi Tổng thống Volodymyr Zelensky của Ukraine nói với các nhà lãnh đạo chính trị và kinh doanh trên thế giới rằng họ cần phải đi xa hơn nữa để trừng phạt Moscow vì đã xâm lược đất nước của ông. Phát biểu qua đường dẫn video tới Diễn đàn Kinh tế Thế giới, ông Zelensky kêu gọi các biện pháp trừng phạt phải lên mức tối đa, nhằm cắt đứt các mạng lưới quốc tế đối với Nga và các doanh nghiệp nước ngoài hoạt động tại Nga.
Thông điệp của ông Bondarev là ví dụ mới nhất về tình trạng bất ổn trong giới thượng lưu Nga xuất hiện trước mắt công chúng.
Đặc phái viên về khí hậu của ông Putin, Anatoly Chubais, đã từ chức và rời khỏi Nga vào tháng 3, được cho là vì phản đối chiến tranh, nhưng ông này chưa bình luận công khai. Một số nhà báo của đài truyền hình nhà nước Nga đã nghỉ việc, trong đó có một nhân viên đã xông ra trong buổi phát sóng tin tức trực tiếp với áp phích chống chiến tranh. Và một số nhà lãnh đạo doanh nghiệp đã lên tiếng, trong đó có một trùm ngân hàng nói rằng Điện Kremlin đã buộc ông phải bán giá rẻ mạt tài sản của mình vì phản đối chiến tranh.
Trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại từ Geneva, ông Bondarev nói rằng mặc dù ông tin rằng mình thuộc nhóm thiểu số trong các nhà ngoại giao Nga phản đối chiến tranh, nhưng ông không đơn độc. Ông nói ông biết một số nhà ngoại giao đã lặng lẽ từ chức sau khi chiến tranh bắt đầu, mặc dù không thể xác minh.
“Có những người – không phải quá ít – cũng nghĩ như tôi,” ông nói. “Nhưng tôi nghĩ hầu hết vẫn còn trong vòng vây của sự tuyên truyền này mà họ nhận được và một phần là do họ tạo ra”.
Điện Kremlin đã từ rất lâu bịt miệng những chính kiến bất đồng về chiến tranh. Trên truyền hình nhà nước, các đối thủ của cuộc chiến thường được coi là những kẻ phản bội. Một đạo luật do ông Putin ký vào tháng 3 trừng phạt “thông tin sai lệch” về chiến tranh – được định nghĩa là bất cứ điều gì mâu thuẫn với đường lối của chính phủ – với mức án lên đến 15 năm tù. Do đó, hầu như không có quan chức chính phủ nào lên tiếng công khai chống cuộc xâm lược cho đến khi ông Bondarev từ chức.
Tuy nhiên, ông Bondarev nói rằng trách nhiệm về cuộc chiến ngoài ông Putin và bao gồm cả Bộ Ngoại giao Nga. Ông nói, các nhà ngoại giao Nga đã đồng lõa khi để ông Putin như có thể đạt được một chiến thắng dễ dàng ở Ukraine.
“Họ đã nghĩ sai Ukraine, họ đã sai về phương Tây, về cơ bản họ đã sai mọi thứ”, ông Bondarev nói, đề cập đến quan điểm của Điện Kremlin về thế giới trước cuộc xâm lược. “Các nhà ngoại giao của Bộ Ngoại giao chúng tôi cũng có lỗi vì điều này, vì đã không truyền tải thông tin mà chúng tôi nên có – vì đã làm trơn nó và trình bày nó như thể tất cả mọi thứ đều tuyệt vời”.
Ông Bondarev, một thành viên của nhóm làm việc về kiểm soát vũ khí và giải trừ vũ khí tại phái bộ Geneva của Nga, cho biết ông đã thấy những thông tin sai lệch được chuyển đến Moscow trong những tuần gần đây.
“Thay vì trình bày phân tích của riêng bạn một cách khách quan nhất cùng với các đề xuất của bạn cách tiến hành, chúng tôi thường trình bày thông tin chắc chắn để được yêu thích,” ông nói. “Đó là tiêu chí chính.”
Trong email gửi cho các đồng nghiệp, ông nói rằng ông “đáng lẽ phải từ chức ít nhất ba tháng trước,” khi Nga xâm lược, nhưng ông ấy đã trì hoãn vì ông còn công việc kinh doanh của gia đình chưa hoàn thành và “phải tìm ra sự quyết tâm của tôi”.
Ông Bondarev viết: “Tôi chỉ đơn giản là không thể chia sẻ được nữa trong cái trò lố bịch đẫm máu, vô nghĩa và hoàn toàn không cần thiết này.
Trong cuộc phỏng vấn, ông nói rằng ông đã chán ghét những công việc của chính phủ Nga ngay cả trước cuộc xâm lược, “khi chúng tôi chưa phải là những người như vậy”, nhưng ông đã ở lại vì mức lương hậu hĩnh, những chuyến đi làm việc thú vị và những người ông ấy gặp.
Truyền thông nhà nước Nga không đưa tin việc ông Bondarev từ chức, và Bộ Ngoại giao chưa đưa ra bình luận nào khi kết thúc ngày làm việc tại Moscow. Ông Bondarev, người được liệt kê là cố vấn tại phái bộ Nga trên trang web của Liên Hiệp Quốc, đã xác nhận danh tính của mình trong một cuộc nói chuyện video với The New York Times và bằng cách gửi hình ảnh hộ chiếu ngoại giao của ông.
Ông Bondarev nói rằng điều khiến ông băn khoăn nhất tại nơi làm việc kể từ khi cuộc xâm lược xảy ra là sự thờ ơ mà một số nhà ngoại giao Nga đồng nghiệp nói về các cuộc tấn công hạt nhân có thể xảy ra với phương Tây – mặc dù họ làm việc trong kiểm soát vũ khí. Trên kênh truyền hình nhà nước Nga, các nhà bình luận đã nêu lên bóng ma xung đột hạt nhân ngày càng gia tăng trong khi coi cuộc giao tranh ở Ukraine như một cuộc chiến tranh ủy nhiệm của phương Tây chống lại Nga.
“Họ nghĩ rằng nếu bạn tấn công một ngôi làng nào đó ở Mỹ bằng hạt nhân, thì người Mỹ sẽ ngay lập tức sợ hãi và quỳ gối cầu xin sự thương xót của họ,” ông Bondarev mô tả bình luận của các đồng nghiệp. “Đó là suy nghĩ của nhiều người trong số chúng tôi, và tôi sợ rằng đây chính là ranh giới mà họ đang đi tới Moscow.”
Ông nói khi ông ấy đề nghị các đồng nghiệp rằng có lẽ họ không muốn con cái của họ sống trong “tàn tích phóng xạ”, họ đã cười và nói rằng “đây là về các giá trị” – lặp lại lời ông Putin, người đang cố gắng biện minh cho sự xâm lược thường được mô tả là Nga đang chiến đấu vì “các giá trị truyền thống” chống lại một phương Tây suy đồi.
Nhưng ông Bondarev nói rằng cuộc chiến của ông Putin thực sự là nỗ lực của tổng thống để nắm quyền trong bối cảnh nền kinh tế trì trệ và sự bất bình của công chúng, và thiếu một hệ tư tưởng để vận động quần chúng.
“Làm thế nào bạn có thể duy trì và bảo toàn quyền lực mà không bị mất đi khi đối mặt với những khó khăn khách quan như vậy?” ông đặt câu hỏi. Vì thế “bạn phải tạo ra một cuộc chiến tranh.”
Ông Bondarev cho biết ông vẫn chưa có bất kỳ kế hoạch nghề nghiệp vững chắc nào. Trên LinkedIn, sau khi đăng tuyên bố từ chức của mình, anh ấy đã viết: “Các lời mời làm việc đều được hoan nghênh.”
[Nick Cumming-Bruce đã đóng góp báo cáo từ Geneva.
Anton Troianovski là giám đốc văn phòng Moscow của The New York Times. Trước đây, ông là giám đốc văn phòng Moscow của tờ Bưu điện Washington và đã có 9 năm làm việc cho Tạp chí Phố Wall ở Berlin và New York.@antontroian]
Theo New York Times
23.05.2022