Đối thoại Chính sách Quốc phòng Việt Nam-Nam Dương: chia sẻ tầm quan trọng về Biển Đông
Quang cảnh cuộc đối thoại Quân đội Nhân dân
Đối thoại Chính sách Quốc phòng Việt Nam- Nam Dương lần thứ ba diễn ra tại Hà Nội vào chiều ngày 31/10/2023.
Báo Quân đội Nhân dân Việt Nam loan tin về cuộc đối thoại do Thứ trưởng Quốc phòng Chính phủ Hà Nội- Thượng tướng Hoàng Xuân Chiến và Tổng Thư ký Bộ Quốc phòng Chính phủ Nam Dương- Trung tướng Donny Ermawan Taufanto, đồng chủ trì.
Đối thoại Chính sách Quốc phòng Việt Nam- Nam Dương lần thứ ba diễn ra trong bối cảnh hai nước kỷ niệm 68 năm thiết lập quan hệ ngoại giao, 10 năm thiết lập quan hệ đối tác chiến lược.
Tại Đối thoại Chiến lược Quốc phòng lần thứ ba, cả hai phía Việt Nam và Nam Dương chia sẽ tầm quan trọng của việc bảo đảm tự do, an ninh, an toàn hàng hải, hàng không ở Biển Đông. Cả hai phía cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải thúc đẩy cam kết và thực thi Tuyên bố ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC); xúc tiến sớm kết thúc đàm phán, ký kết Bộ quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC) thực chất, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hiệp quốc về Luật Biển (UNCLOS) 1982.
Vào tháng 12/2022, Việt Nam và Nam Dương hoàn tất đàm phán về biên giới các vùng quyền kinh tế (EEZ) của hai nước. Thỏa thuận đạt được sau 12 năm đàm phán.
Việt Nam và Nam Dương từng có tranh chấp trong nhiều năm do có sự chồng chéo trong tuyên bố chủ quyền về vùng đặc quyền kinh tế trong vùng biển quanh đảo Natuna. Phía Nam Dương từng bắt giữ và tiêu hủy hàng chục tàu cá của Việt Nam với cáo buộc chủ tàu và ngư dân xâm lấn trái phép và đánh cá bất hợp pháp.
RFA (31.10.2023)
Phi Luật Tân phủ nhận việc xâm nhập, nói Trung cộng chớ khuấy động căng thẳng
Ảnh do Tuần duyên Phi Luật Tân công bố cho thấy các tàu hải cảnh Trung cộng tiến gần hàng rào nổi gần Bãi cạn Scarborough ở Biển Đông vào ngày 20/9/2023.
Hôm thứ Ba 31/10, Phi Luật Tân kêu gọi Bắc Kinh hành động có trách nhiệm và ngừng các hành động “hung hăng” và “bất hợp pháp” ở Biển Đông, đồng thời nói rằng tuyên bố của Trung cộng rằng tàu hải quân Phi Luật Tân đã xâm nhập là sai sự thật.
Quan điểm trên được đưa ra một ngày sau khi quân đội Trung cộng cáo buộc một tàu quân sự Phi Luật Tân đã “đi vào trái phép” vùng biển gần bãi cạn Scarborough ở Biển Đông, và đưa ra cảnh báo hiếm hoi tới Manila.
Medel Aguilar, người phát ngôn của quân đội Phi Luật Tân, nói: “Không đúng. Người chiếm giữ bất hợp pháp không thể ngăn cản chủ sở hữu hợp pháp đi vào nhà và sân sau của mình”.
Trung cộng chiếm giữ bãi cạn này vào năm 2012 sau cuộc đối đầu với Phi Luật Tân và từ đó liên tục triển khai lực lượng hải cảnh và tàu đánh cá, mà Manila cáo buộc một số trong đó là lực lượng dân quân biển.
Bãi cạn này nằm cách Phi Luật Tân 200 km (124 dặm) và nằm trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của nước này, là một phần của vụ kiện pháp lý do Manila đệ trình lên Tòa Trọng tài Thường trực ở La Haye.
Tòa đã ra phán quyết vào năm 2016 rằng yêu sách chủ quyền của Bắc Kinh đối với 90% Biển Đông là không có cơ sở theo luật pháp quốc tế. Tuy nhiên, Trung cộng đã từ chối công nhận phán quyết mang tính bước ngoặt này.
Tian Junli, người phát ngôn của Bộ Tư lệnh Chiến khu miền Nam của Giải phóng quân Nhân dân Trung cộng nói hôm 30/10 rằng Trung cộng đã theo dõi, giám sát, cảnh báo và chặn tàu Phi Luật Tân theo quy định của pháp luật.
Tuy nhiên, Cố vấn An ninh Quốc gia Phi Luật Tân nói việc Tàu 39 của Philippine thực hiện “các hoạt động tuần tra thường lệ” xung quanh bãi cạn là “không xâm phạm bất hợp pháp bất kỳ không gian nào thuộc chủ quyền của Trung cộng”.
Ông Eduardo Ano nói trong một tuyên bố: “Trung cộng một lần nữa lại thổi phồng quá mức vụ việc này và tạo ra những căng thẳng không cần thiết giữa hai nước chúng ta”.
Trung cộng và Phi Luật Tân đã có nhiều cuộc đối đầu ở Biển Đông. Gần đây, hai bên có những cáo buộc lẫn nhau về vụ va chạm giữa tàu hải cảnh Trung cộng và tàu của Phi Luật Tân.
Tháng trước, Phi Luật Tân đã dỡ bỏ một hàng rào nổi của Trung cộng gần bãi cạn Scarborough, được gọi là Bajo de Masinloc ở Manila và đảo Hoàng Nham ở Trung cộng.
Bãi cạn này cũng được Đài Loan và Việt Nam tuyên bố chủ quyền.
“Chúng tôi kêu gọi Trung cộng hành động có trách nhiệm, tôn trọng UNCLOS (Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển) và tuân thủ Phán quyết Trọng tài năm 2016, thúc đẩy trật tự quốc tế dựa trên luật lệ và chấm dứt các hành động hung hăng và bất hợp pháp ở vùng biển Phi Luật Tân”, ông Ano nói.
VOA (31.10.2023)
Phi Luật Tân bác bỏ cáo buộc xâm phạm vùng biển mà Trung cộng đưa ra
Tàu hải cảnh Trung cộng va chạm tàu tiếp tế Phi Luật Tân gần Bãi Cỏ Mây ngày 22/10/2023. Reuters
Phi Luật Tân vào ngày thứ Ba 31/10 kêu gọi Trung cộng hãy hành xử có trách nhiệm và ngưng các hành động “gây hấn”, “phi pháp” tại Biển Đông.
Manila cũng bác bỏ cho rằng cáo buộc của Bắc Kinh nói chiến hạm của Hải quân Phi Luật Tân vi phạm vùng biển Trung cộng là không đúng.
AFP loan tin dẫn lời Phát ngôn nhân Medel Aguilar của Quân đội Phi Luật Tân như vừa nêu và nói rõ “một kẻ chiếm đóng bất hợp pháp không thể ngăn người chủ hợp pháp vào nhà và sân của mình được”.
Tuyên bố của Phát ngôn nhân Quân đội Phi Luật Tân Medel Aguilar được đưa ra một ngày sau khi Quân đội Trung cộng cho rằng chiến hạm của Hải quân Manila đi vào vùng biển gần Bãi cạn Scaborough mà không được phép của phía Bắc Kinh; rồi đưa ra một cảnh báo được nói là hiếm có lâu nay đối với phía Phi Luật Tân.
Trung cộng chiếm Bãi cạn Scaborough hồi năm 2012 rồi thường xuyên bố trí tàu tuần duyên và tàu cá tại đó.
Bãi cạn Scaborough cách Phi Luật Tân 200 km và nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của nước này. Đây là nơi cũng được Manila đưa vào trong hồ sơ kiện Trung cộng tại Tòa Trọng tài Thường trực Quốc tế ở La Haye. Đến năm 2016, Tòa này ra phán quyết tuyên bố đơn phương sở hữu đến 90% Biển Đông của Trung cộng không có căn cứ cả về mặt pháp lý lẫn lịch sử.
RFA (31.10.2023)
Tại sao Trung cộng tuyên bố chủ quyền gần như toàn bộ Biển Đông?
Đường chín đoạn trên bản đồ do Trung cộng phát hành trong phim Barbie năm 2023.
Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền gần như toàn bộ Biển Đông dựa trên cái gọi là “đường chín đoạn” mà họ một lần nữa đưa vào phiên bản mới của bản đồ quốc gia vào đầu năm nay.
Bản đồ này đã gây khó chịu cho các quốc gia Đông Nam Á, bao gồm Mã Lai, Phi Luật Tân và Việt Nam, những quốc gia cũng tuyên bố chủ quyền ở vùng biển gần bờ biển của họ nhất.
Một tòa án quốc tế đã ra phán quyết từ năm 2016 rằng bản đồ của Trung cộng không cung cấp cơ sở pháp lý cho yêu sách của Bắc Kinh nhưng Bắc Kinh đã phớt lờ quyết định đó và tiếp tục khẳng định tính hợp pháp của đường chín đoạn.
Theo Viện Lowy có trụ sở tại Sydney, các cường quốc thế giới như Trung cộng sử dụng các phương tiện mang tính đại diện như bản đồ quốc gia để “biện minh cho chủ nghĩa ngoại lệ của họ”.
Viện nghiên cứu cho biết bản đồ này cho phép Bắc Kinh thể hiện việc “lãnh thổ hoá về đường biển”.
Vùng biển lịch sử
Theo quan điểm của Trung cộng, yêu sách của nước này đối với Biển Đông có thể đã có từ nhiều thế kỷ trước và được thể hiện trong đường chín đoạn.
Các chuyến hành trình qua Biển Đông có thể bắt đầu từ thế kỷ thứ hai, vào thời nhà Hán, khi các hoàng đế cử các nhà thám hiểm và quan chức chính phủ đi khảo sát các khu vực khác của châu Á.
Đến thời nhà Tống, Trung cộng nhất mực khẳng định rằng họ đặt tên và nhận chủ quyền lãnh thổ ở các chuỗi đảo mà họ gọi là Nam Sa (Quần đảo Trường Sa) và Tây Sa (Quần đảo Hoàng Sa).
Thương mại cũng đưa các nhà thám hiểm Trung cộng đi sâu hơn vào vùng biển Đông Nam Á, bao gồm Nam Dương, Borneo và bán đảo Mã Lai, hầu hết đều nổi tiếng dưới thời Đô đốc Trịnh Hòa vào thời nhà Minh.
Bắc Kinh khẳng định rằng các ghi chép lịch sử của họ cho thấy các triều đại Trung cộng hùng mạnh lúc bấy giờ gần như có quyền kiểm soát hoàn toàn vùng biển này trong nhiều thế kỷ.
Tuy nhiên, sự xuất hiện của các nhà thám hiểm phương Tây và sự trỗi dậy của triều Nguyễn ở Việt Nam vào thế kỷ 19 đã thách thức các yêu sách của Trung cộng đối với vùng biển Đông Nam Á.
Đường ‘mười một’ đoạn
Thoạt đầu bị thôi thúc bởi việc buôn bán gia vị sinh lợi, người châu Âu bắt đầu khẳng định vị thế của mình ở Đông Nam Á từ thế kỷ 16.
Sau khi người Bồ Đào Nha thành lập thuộc địa ở Malacca trên bán đảo Mã Lai, người Anh, người Hà Lan và người Pháp cũng bắt đầu mở rộng sang khu vực, thiết lập các thuộc địa kéo dài cho đến Thế chiến Thứ hai, và trong một số trường hợp, còn xa hơn nữa.
Nhiều thành phố ở Trung cộng cũng do Nhật Bản kiểm soát, một quốc gia quân sự hóa lúc bấy giờ cũng nắm quyền kiểm soát bán đảo Triều Tiên vào đầu thế kỷ 20.
Đến năm 1942, người Nhật đã đẩy lùi người châu Âu và mở rộng sự thống trị của họ vào đất liền và vùng biển Đông Nam Á, chiếm đóng nhiều nước xung quanh Biển Đông.
Khi Nhật Bản đầu hàng ba năm sau đó, chính phủ Quốc dân đảng lúc bấy giờ của Trung cộng (được gọi là Trung Hoa Dân Quốc) đã nắm lấy cơ hội để đưa ra yêu sách đối với vùng biển này và xuất bản bản đồ quốc gia của Trung cộng vào năm 1947, bao gồm cả yêu sách đường 11 đoạn đối với Biển Đông.
Những người theo chủ nghĩa dân tộc đang trong cuộc nội chiến với đảng cộng sản vốn đang phát triển nhanh chóng, nhưng các chuyên gia địa chất đã bắt đầu lập danh mục những gì chính phủ Quốc Dân Đảng coi là kho báu hàng hải của Trung cộng.
Hai đoạn gạch thêm trên bản đồ bao gồm Vịnh Bắc Bộ của Việt Nam.
Khi những người cộng sản giành chiến thắng trong cuộc nội chiến, Bắc Kinh đã sửa lại bản đồ quốc gia, dường như từ bỏ yêu sách về vịnh (và hai đường đánh dấu vùng biển) do có chung “tình đồng chí” với Bắc Việt, cũng là cộng sản.
Đài Loan, nơi chính phủ dân tộc chủ nghĩa thành lập chính quyền sau thất bại trước phe cộng sản, đã từ bỏ yêu sách đối với vùng biển lịch sử này vào năm 2005.
Xung đột hiện đại
Đường lưỡi bò hình chữ U trên bản đồ quốc gia Trung cộng đã vươn sâu vào Biển Đông; một sự thể hiện trực quan về quyền được tuyên bố của Trung cộng đối với các vùng biển cách bờ biển Trung cộng đôi khi hàng trăm km.
Các quốc gia khác tuyên bố chủ quyền một phần biển và bác bỏ đường chín đoạn cho rằng yêu sách của Trung cộng xâm phạm lãnh thổ của họ theo quy định của Công ước Liên hiệp quốc về Luật Biển (UNCLOS). Theo luật đó, mỗi quốc gia có vùng đặc quyền kinh tế kéo dài 200 hải lý (khoảng 370 km) tính từ bờ biển của mình và có quyền chủ quyền.
Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) từ lâu đã cố gắng hoàn tất một bộ quy tắc ứng xử nhằm giảm bớt căng thẳng về các yêu sách trên biển, nhưng hiệp hội này đã đạt được rất ít tiến bộ kể từ năm 2002 khi một bộ quy tắc sơ bộ được thống nhất.
Trong 20 năm kể từ đó, Trung cộng đã củng cố bản đồ bằng những dấu hiệu cụ thể hơn về yêu sách của mình – xây dựng trên các bãi đá và đảo nhỏ và mở rộng các cơ sở quân sự trên các tiền đồn nhân tạo này. Họ cũng ủng hộ các tuyên bố của mình bằng các tàu tuần duyên, dân quân hàng hải và đội tàu đánh cá.
Biển Đông có gì hấp dẫn đến vậy?
Vào cuối những năm 1970, Biển Đông đã trở thành một trong những tuyến đường thương mại nổi bật nhất thế giới và các quốc gia Đông Nam Á phát hiện các mỏ dầu khí có tiềm năng sinh lời.
Theo Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, “ước tính khoảng 11 tỷ thùng dầu chưa được khai thác và 190 nghìn tỷ feet khối khí đốt tự nhiên của vùng biển này – đã gây ra sự kèn cựa giữa các bên tranh chấp là Brunei, Nam Dương, Mã Lai, Phi Luật Tân, Đài Loan và Việt Nam”.
UNCLOS được đồng ý vào năm 1982 và được ký kết không chỉ bởi các quốc gia ven Biển Đông mà còn cả Trung cộng.
Tuy nhiên, dù đã ký luật nhưng Bắc Kinh vẫn tiếp tục khẳng định chủ quyền của mình.
Ví dụ, trong phần ghi chú lưu trữ cuối cùng của Liên hiệp quốc: “Vào ngày 12 tháng 6 năm 1985, Tổng thư ký nhận được từ Chính phủ Trung cộng thông báo sau: ‘Cái gọi là Quần đảo Kalayaan là một phần của Quần đảo Nam Sa [Trường Sa], luôn luôn là lãnh thổ của Trung cộng. Chính phủ Trung cộng đã nhiều lần tuyên bố rằng Trung cộng có chủ quyền không thể tranh cãi đối với Quần đảo Nam Sa cũng như các vùng biển và tài nguyên lân cận’.”
Thường thì Trung cộng làm nhiều việc hơn là chỉ gửi công hàm ngoại giao.
“Trong những năm 1970 và 1980, Trung cộng đã nắm quyền kiểm soát phần lớn Quần đảo Hoàng Sa ở phía bắc Biển Đông và Đá Gạc Ma ở Quần đảo Trường Sa ở góc phần tư phía đông nam của Biển Đông, cả hai đều nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam,” Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ viết.
Tranh chấp giữa Trung cộng và các quốc gia yêu sách khác vẫn tiếp tục kể từ đó, với nhiều cáo buộc Bắc Kinh xâm phạm bất hợp pháp vào vùng đặc quyền kinh tế của họ.
Năm 2012, Bắc Kinh nắm quyền kiểm soát Bãi cạn Scarborough trong vùng đặc quyền kinh tế của Phi Luật Tân sau cuộc đối đầu kéo dài nhiều tháng liên quan đến các tàu bán quân sự.
Vào tháng 10, cả hai lại đối đầu nhau về vấn đề rạn san hô – với việc Phi Luật Tân gỡ bỏ một chuỗi phao của Trung cộng ngăn cản ngư dân của Phi Luật Tân.
Ngay cả trước sự cố hôm 22/10, đã có nhiều cuộc chạm trán giữa Bắc Kinh và Manila ngoài khơi Bãi Cỏ Mây, nơi Phi Luật Tân đã neo đậu chiếc Sierra Madre vào năm 1999 và nằm cách đảo Hải Nam, vùng đất lớn gần nhất của Trung cộng hơn 1.000 km.
Vào tháng 8 năm nay, Phi Luật Tân cáo buộc Trung cộng có “hành động nguy hiểm” sau khi lực lượng tuần duyên của nước này phun vòi rồng vào các tàu Phi Luật Tân đang cố gắng tiếp tế cho những người lính đóng trên tàu Sierra Madre. Đầu năm nay, họ cáo buộc Trung cộng chiếu “tia laser cấp quân sự” vào các tàu.
Trung cộng tuyên bố rằng việc cải tạo đất của họ trên các bãi đá và rạn san hô ở vùng biển này tạo ra các quyền lợi hàng hải.
UNCLOS nói rằng mặc dù các quốc gia được phép xây dựng đảo nhân tạo trong vùng đặc quyền kinh tế của mình nhưng những đảo nhân tạo này “không có quy chế về đảo. Không có lãnh hải riêng và sự hiện diện của các đảo nhân tạo không ảnh hưởng đến việc phân định lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế hay thềm lục địa”.
Phán quyết trọng tài
Sau cuộc đối đầu ở bãi cạn Scarborough, Phi Luật Tân bắt đầu tiến hành tố tụng trọng tài chống lại Trung cộng tại Tòa án Trọng tài Thường trực ở The Hague.
Tòa án ra phán quyết có lợi cho Phi Luật Tân, kết luận rằng UNCLOS “thay thế mọi quyền lịch sử hoặc các quyền chủ quyền hoặc quyền tài phán khác vượt quá giới hạn được áp đặt trong đó”.
Nói cách khác, đường chín đoạn không cung cấp cơ sở cho các yêu sách mở rộng của Trung cộng.
Tuy nhiên, phán quyết này hầu như không có tác dụng gì trong việc kiềm chế Bắc Kinh. Trung cộng tiếp tục xây dựng đảo và triển khai lực lượng tuần duyên, tàu đánh cá và dân quân biển ở vùng biển tranh chấp.
Sau tranh cãi mới nhất về hàng rào phao ở bãi cạn Scarborough, không có dấu hiệu lùi bước nào ở Bắc Kinh.
Sau khi gọi bãi cạn này bằng tên tiếng Trung – đảo Hoàng Nham –phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Uông Văn Bân đưa ra cảnh báo: “Chúng tôi khuyên Phi Luật Tân không nên khiêu khích hay gây rắc rối”.
Với sự quyết đoán ngày càng tăng và thái độ không khoan nhượng của Bắc Kinh, khó có thể thấy nước này sớm từ bỏ đường chín đoạn.
Con tàu rỉ sét thời Thế chiến Thứ hai, chiếc BRP Sierra Madre của Phi Luật Tân hiện neo đậu tại Bãi Cỏ Mây, được xem là một điểm nóng hiện nay tại Biển Đông.
Trong hơn hai thập niên, chiếc BRP Sierra Madre, đã cố tình neo đậu ở vùng nước nông, xa xôi của Biển Đông đang tranh chấp khốc liệt, mang theo cờ Phi Luật Tân và đề phòng sự bành trướng của Trung cộng.
Sierra Madre, nằm trên Bãi Cỏ Mây, thuộc quần đảo Trường Sa, kể từ năm 1999, thực sự là một con tàu đắm. Rỉ sét đã tàn phá các mặt tàu và các lỗ thủng hằn trên lớp vỏ con tàu. Các chuyên gia quốc phòng đặt câu hỏi rằng nó có thể tồn tại bao lâu – và Phi Luật Tân phải đối mặt với một quyết định khó khăn về những việc cần làm tiếp theo. Mỹ cũng vậy, nước có hiệp ước phòng thủ chung với Manila và coi Biển Đông, một trong những tuyến đường vận chuyển nhộn nhịp nhất thế giới, có tầm quan trọng chiến lược.
Những nỗ lực của Phi Luật Tân trong việc cung cấp hàng tiếp tế cho một số thuỷ quân lục chiến đóng trên con tàu rỉ sét này đã nhiều lần bị Trung cộng ngăn chặn và yêu cầu phải rời tàu. Các nhà phân tích cho rằng Bắc Kinh đang chờ đợi con tàu vỡ vụn, khiến bãi cạn không có người ở. Hôm 29/10, các tàu của Phi Luật Tân và Trung cộng đã va chạm hai lần khi Manila cố gắng thực hiện nhiệm vụ tiếp tế, vụ mới nhất trong một loạt các cuộc đối đầu căng thẳng trên biển.
Việc bỏ tàu sẽ đánh dấu một bước rút lui khó khăn đối với Phi Luật Tân. Ông Jaime Naval, trợ lý giáo sư tại Đại học Phi Luật Tân, cho biết Sierra Madre là “biểu tượng cho thấy chủ quyền và quyền chủ quyền của chúng ta trải dài đến mức nào”.
Việc vận chuyển vật liệu xây dựng, thậm chí để sửa chữa một phần Sierra Madre, rất phức tạp về mặt hậu cần – dù bằng đường hàng không hay đường thủy.
Ông Raymond Powell, giáo sư tại Trung tâm Đổi mới An ninh Quốc gia Gordian Knot thuộc Đại học Stanford ở Hoa Kỳ, nói: “Việc đưa một thứ gì đó qua đường biển mà không bị cản trở là điều gần như không thể trừ khi bạn làm điều gì đó khó có thể quan sát được nhưng không có thứ gì trong kho của Phi Luật Tân có tốc độ hoặc khả năng tàng hình để vượt qua tất cả những điều đó”.
Bãi Cỏ Mây chỉ có một lối vào rất hẹp, có thể dễ dàng bị chặn và các tàu Trung cộng có thể nhanh chóng được triển khai từ Đá Vành Khăn gần đó, nơi đã bị Trung cộng chiếm đóng từ năm 1995.
Ông nói thêm: “Đá Vành khăn về mặt nào đó thực sự là vũ khí hoàn hảo để phong tỏa”.
Chính việc Trung cộng chiếm giữ Đá Vành Khăn vào năm 1995 đã khiến Manila cho mắc cạn tàu Sierra Madre ở Bãi Cỏ Mây. Cả hai địa điểm đều cách bờ biển đảo Palawan của Phi Luật Tân chưa đầy 200 hải lý và do đó là một phần của vùng đặc quyền kinh tế của Phi Luật Tân – nghĩa là Phi Luật Tân có quyền khai thác tài nguyên và xây dựng trong khu vực.
Sau những vụ va chạm gần đây mà Phi Luật Tân đổ lỗi cho hành vi “nguy hiểm, vô trách nhiệm và bất hợp pháp” của Trung cộng khi chặn tàu của họ, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung cộng Mao Ninh cho biết lực lượng tuần duyên Trung cộng đã ngăn chặn “một cách hợp pháp” nỗ lực của Phi Luật Tân trong việc gửi vật liệu xây dựng” tới con tàu mà Trung cộng nói là Phi Luật Tân đã cho mắc cạn bất hợp pháp.
Các vụ va chạm giữa tàu Trung cộng và Phi Luật Tân tuần trước chỉ là vụ đối đầu mới nhất trong một nhiệm vụ tiếp tế. Vào tháng 8, các tàu tuần duyên Trung cộng đã sử dụng vòi rồng chống lại một tàu tiếp tế tương tự của Phi Luật Tân. Vào tháng 2, Manila cáo buộc Trung cộng chiếu tia laser cấp quân sự vào một tàu Phi Luật Tân.
Các nhà phân tích đã cảnh báo rằng các cuộc đối đầu đang trở nên căng thẳng và thường xuyên hơn, đồng thời ngày càng có nguy cơ tính toán sai lầm trong một cuộc tranh chấp kéo dài và tế nhị.
Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết hiệp ước phòng thủ chung giữa Manila và Washington mở rộng tới các cuộc tấn công vũ trang nhắm vào lực lượng vũ trang, tàu công cộng và máy bay của Phi Luật Tân – bao gồm cả lực lượng Tuần duyên của nước này – ở bất cứ đâu trên Biển Đông. Nếu tình hình leo thang, điều này có thể khiến Mỹ rơi vào tình thế đối đầu với Bắc Kinh.
Căng thẳng đã tăng lên đến mức chưa từng thấy kể từ năm 2014, khi Phi Luật Tân thả thực phẩm và nước uống xuống Bãi Cỏ Mây để vượt qua lệnh phong tỏa do Trung cộng áp đặt, ông Harrison Prétat, phó giám đốc và cộng tác viên của Sáng kiến Minh bạch Hàng hải Châu Á tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, một cơ quan nghiên cứu có trụ sở tại Washington nói.
Một số người đặt câu hỏi liệu thả dù có thể được sử dụng lại để cung cấp vật tư hay không, nhưng các nhà phân tích cho rằng đó không phải là một lựa chọn bền vững. Viện nghiên cứu Stratbase ADR có trụ sở tại Manila trong tuần này đã kêu gọi Manila xem xét các cuộc tuần tra chung với Mỹ và các đối tác khác. Chủ tịch Dindo Manhit nói: “Chỉ khi hợp tác cùng nhau, Phi Luật Tân mới có thể khẳng định thành công quyền của mình”.
Ông Prétat cho biết, các cuộc tuần tra chung cũng sẽ đặt ra những câu hỏi khó.
Hiện cũng chưa rõ cuộc tuần tra chung sẽ như thế nào trên thực tế và điều này có thể khiến căng thẳng gia tăng thêm.
Ông Naval cho biết, các cuộc tuần tra với các quốc gia đối tác khác ngoài Mỹ có thể giúp giải quyết câu chuyện của Bắc Kinh rằng Washington đang sử dụng Phi Luật Tân để khuấy động rắc rối trong khu vực. “Người Trung cộng đang cố gắng đơn giản hóa câu chuyện [cho rằng] đây chỉ là trận chiến giữa hai con voi lớn. Thật sự là không phải vậy.”
Dưới thời tổng thống Ferdinand Marcos Jr, Phi Luật Tân đã khôi phục liên minh với Mỹ, vốn đã trở nên tồi tệ dưới thời người tiền nhiệm Rodrigo Duterte, nhưng nước này cũng đã tăng cường quan hệ với Nhật Bản và Australia.
Tuần trước, Tướng Romeo Brawner, Tham mưu trưởng lực lượng vũ trang Phi Luật Tân, cho biết Manila đã bắt đầu sửa chữa sơ bộ trên con tàu.
Ông nói, thật buồn khi thấy tình trạng điều kiện sống nơi một đội quân nhỏ đang ở. Brawner nói: “Chúng tôi đang cố gắng cải thiện điều đó bằng cách đảm bảo rằng ít nhất họ có chỗ ngủ đàng hoàng, phòng ăn đàng hoàng và internet”.
Trước đây, ông Naval đã phỏng vấn những người lính được điều động lên tàu. “Nói một cách đơn giản, nó khiến bạn phát điên,” ông nói.
Ông nói thêm, những người lính ở trong những khu nhỏ, “mắt đối mắt với mọi người” trong nhiều tháng. Bão rất dữ dội và chẳng có chút thoải mái nào ngoài việc chiếc TV chạy bằng pin phát đi phát lại những bộ phim giống nhau.
Ông Powell cho biết, với tình trạng đổ nát của Sierra Madre, không rõ nó có thể được trục vớt ở mức độ nào. Ông nói thêm rằng việc bỏ rơi con tàu và gây bất ngờ cho Bắc Kinh bằng cách cho một tàu khác mắc cạn ở bãi cạn gần đó có thể là một lựa chọn thay thế. Ông cho biết thêm, quân đội có thể được chuyển đến một con tàu mới tại một đảo san hô gần bờ biển Palawan, chẳng hạn như Bãi cạn Sabina.
Ông nói: “Đó có thể là một thất bại, nhưng đồng thời cũng là một chiến thắng vì họ sẽ bắt đầu lại từ đầu,” ông nói và cho biết thêm rằng các vật liệu để bảo trì lâu dài có thể được đưa lên tàu.
Ông Prétat cho biết, nếu đảo san hô không có người ở, không rõ liệu Trung cộng có tìm cách xây dựng trên đó hay không, vì Đá Vành Khăn cách đó khoảng 30 km.
Không ai biết Sierra Madre đã tồn tại được bao lâu trước khi bị thời tiết khắc nghiệt phá huỷ, nhưng ông Powell nói rằng có những lo ngại rằng sự sụp đổ của nó có thể xảy ra trong vòng vài tháng chứ không phải vài năm tới. “Chúng ta phải sẵn sàng cho ý tưởng rằng nó có thể bắt đầu vào ngày mai.”
(Nguồn Al Jazeera/The Guardian)
VOA (31.10.2023)
COC cho Biển Đông – con đường chưa thấy đích đến
Tàu hải cảnh Trung cộng (phải và trái) bao vây tàu dân sự Phi Luật Tân do hải quân Phi Luật Tân thuê để vận chuyển hàng tiếp tế cho tàu hải quân BRP Sierra Madre ở Biển Đông hôm 22/8/2023 AFP
Sói đội lốt cừu
Trung cộng có dấu hiệu đang leo thang hành động ở Biển Đông trong khi thế giới đang bị phân tâm bởi nhiều cuộc chiến và xung đột ở các khu vực khác.
Sau một thập kỷ các căng thẳng âm ỉ leo thang, những cơn sóng ngầm ở Biển Đông đang dần trở nên nguy hiểm hơn. Những động thái hung hăng của Trung cộng với Phi Luật Tân trên khu vực Biển Đông đang làm dấy lên lo ngại về nguy cơ có thể dẫn đến các xung đột quân sự. Vụ va chạm hôm 22/10 giữa hải cảnh và dân quân biển Trung cộng và tàu tiếp tế của Phi Luật Tân đã khiến Manila phải triệu Đại sứ Trung cộng để phản đối. Tổng thống Ferdinand Marcos Jr. cũng đã tiến hành một cuộc họp khẩn cấp của Bộ Quốc phòng để thảo luận về phản ứng trước hành động thù địch mới nhất của Trung cộng.
Trong khi cuộc đối đầu giữa “David và Goliath” vẫn đang diễn ra trên Biển Đông, Chủ tịch Tập Cận Bình mới đây có đưa ra tuyên bố tầm nhìn của ông về một châu Á thống nhất. Phát biểu tại một hội nghị chuyên đề quốc tế có tiêu đề đầy tham vọng “Thân thiện, Chân thành, Cùng có lợi và Bao gồm: Tầm cỡ mới, Tiến bộ mới và Tầm nhìn mới”, nhà lãnh đạo tại Bắc Kinh nhấn mạnh: “Trung cộng sẽ tiếp tục theo đuổi các nguyên tắc thân thiện, chân thành, cùng có lợi và toàn diện”. Ông khẳng định Bắc Kinh sẽ “làm việc với các nước khác trong khu vực để xây dựng một châu Á hòa bình, yên bình, thịnh vượng, tươi đẹp, nơi người dân chung sống thân thiện, cùng nhau viết nên một chương mới trong việc thúc đẩy xây dựng một cộng đồng chung tương lai cho châu Á và cho cả nhân loại”.[1]
Những lời có cánh của nhà lãnh đạo Trung cộng mâu thuẫn với thực tế tình hình Biển Đông lúc này.
Chuyên gia quân sự Úc Peter Layton còn đặc biệt chú ý đến việc một số phương tiện truyền thông Trung cộng nổi tiếng về quan điểm cứng rắn, như Hoàn Cầu Thời Báo ấn bản Anh ngữ (Global Times), dự báo sẽ Có‘‘những va chạm nghiêm trọng hơn’’. Theo Peter Layton, ‘‘trong thời gian tới, nguy cơ Trung cộng làm hư hại tàu cảnh sát biển Phi Luật Tân hoặc đánh chìm một tàu nhỏ của Phi Luật Tân là rất cao’’. Tờ Hoàn Cầu Thời Báo của Trung cộng dường như tiếp dầu vào lửa với việc lưu ý “nhiều cư dân mạng Trung cộng đang tức giận” và do đó sẽ ủng hộ việc ‘‘đánh chìm tàu Phi Luật Tân’’.[2]
Chính vì vậy, Tổng thống Biden mới đây đã tuyên bố: “Tuần trước, các tàu Trung cộng đã hành động nguy hiểm và bất hợp pháp khi những người bạn Phi Luật Tân của chúng tôi thực hiện nhiệm vụ tiếp tế thường lệ trong Vùng đặc quyền kinh tế ở Biển Đông. Tôi muốn nói rõ ràng rằng cam kết quốc phòng của Mỹ đối với Phi Luật Tân là kiên định. Mọi cuộc tấn công vào máy bay, tàu chiến hoặc lực lượng vũ trang của Phi Luật Tân đều sẽ kích hoạt Hiệp ước phòng thủ chung với Phi Luật Tân”.[3]
COC sẽ là cứu cánh?
Trước những căng thẳng như vậy, Trung cộng lại đang muốn tỏ ra xoa dịu và lái dư luận sang hướng khác, đưa ra mồi nhử là tiếp tục đàm phán Bộ quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC).
Mới đây, Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và Trung cộng đã đồng ý chính thức khởi động vòng đọc lần thứ ba văn kiện dự thảo Bộ Quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC). Quyết định trên được đưa ra tại Hội nghị quan chức cấp cao lần thứ 21 về Tuyên bố ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) diễn ra tại Bắc Kinh vào ngày 26/10.[4]
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung cộng Mao Ninh cho biết đại diện các bên tham gia hội nghị đã có những trao đổi sâu sắc về tình hình Biển Đông, về việc thực hiện toàn diện và hiệu quả DOC, về hợp tác hàng hải thiết thực và tham vấn về COC. Tuy nhiên, thực tế thì COC sẽ khó có thể có các tiến bộ mới một khi tình trạng đối đầu giữa Phi Luật Tân và Trung cộng vẫn chưa có dấu hiệu giảm nhiệt.
DOC được ký kết năm 2002 và một trong những quy định theo tuyên bố là giữ nguyên hiện trạng ở Biển Đông. Tuy nhiên, từ đó đến nay, Trung cộng đã liên tục có những hành động lấn lướt ngày càng tăng tại Biển Đông. Cụ thể là việc bồi lấp các thực thể hoặc đảo đá thành đảo nhân tạo và xây dựng trên đó nhiều công trình, từng bước tiến hành quân sự hóa thành các tiền đồn.
Trên tờ South China Morning Post cách đây vài ngày,[5] chuyên gia về quan hệ quốc tế của Phi Luật Tân – Richard Heydarian đã mô tả về sự xấu đi bất ngờ trong quan hệ giữa Trung cộng và Phi Luật Tân. Xâu chuỗi các sự cố leo thang gần đây giữa hai nước và việc Phi Luật Tân mở rộng quan hệ quân sự với Mỹ, ông khẳng định rằng hai bên “có nguy cơ đối đầu trực tiếp trừ khi họ chủ động giảm leo thang căng thẳng thông qua một phương thức thương mại mới ở Biển Đông”. và đề xuất “ngoại giao chủ động, tinh tế” để ngăn chặn hai nước “mộng du đi vào một cuộc xung đột tàn khốc”. Ông lập luận rằng Phi Luật Tân nên đưa ra những đảm bảo cho Trung cộng chống lại việc Mỹ vũ khí hóa các căn cứ Hiệp định Hợp tác Quốc phòng Tăng cường (EDCA) mới ở Phi Luật Tân, xem xét lại mối đe dọa của nước này trong việc đệ trình một trọng tài quốc tế mới chống lại Trung cộng về việc phá hủy các rạn san hô, và bác bỏ “những đề xuất ngày càng tăng” về việc bổ sung các khu vực ở quần đảo Trường Sa vào danh sách căn cứ EDCA mới. Đổi lại, Trung cộng nên ngừng can thiệp vào nỗ lực của Phi Luật Tân nhằm khẳng định sự hiện diện của mình trong vùng đặc quyền kinh tế của mình (đặc biệt là Bãi Cỏ Mây), kiềm chế quấy rối ngư dân Phi Luật Tân và đàm phán “về một thỏa thuận hợp đồng dịch vụ có thể có ở Bãi Cỏ Rong”, nơi Phi Luật Tân hy vọng khai thác tài nguyên năng lượng, đổi lấy sự công nhận quyền chủ quyền của Phi Luật Tân đối với khu vực.
Hồi tháng 8, Chuyên gia Batongbacal của Phi Luật Tân phải cay đắng thốt lên rằng: “Tôi nghĩ đã đến lúc chấm dứt đàm phán COC giữa ASEAN-Trung cộng. Không có ích gì khi nói về các cơ chế COC trong điều kiện bị đe dọa, cưỡng bức và hoàn toàn thiếu kiềm chế…”[6]
Trong Hội thảo Quốc tế Biển Đông tổ chức tại Sài Gòn ngày 25/10 vừa qua, GS Carl Thayer của Australia đã trình bày tham luận của ông với tựa đề “COC, con đường hay là đích đến?”, trong đó ông đã đưa ra nhận định COC vẫn đang chỉ là con đường mà chưa bao giờ mới biết đích đến. Với cách hành xử côn đồ của Trung cộng cùng sự chia rẽ của ASEAN, có lẽ đích đến của COC còn xa lắm.
Trần Vũ Hoàng
__________
Tham khảo:
[1] http://english.www.gov.cn/news/202310/24/content_WS6537476fc6d0868f4e8e0944.html
[2] https://www.lowyinstitute.org/the-interpreter/world-looks-elsewhere-china-stirs-trouble-south-china-sea
[3] https://www.bloomberg.com/news/articles/2023-10-26/biden-warns-china-not-to-attack-philippine-ships-after-incidents#xj4y7vzkg
[4] https://www.scmp.com/news/china/diplomacy/article/3239398/beijing-asean-start-third-reading-south-china-sea-code-conduct
[5] https://www.scmp.com/comment/opinion/article/3237309/south-china-sea-only-diplomacy-can-avert-open-china-Phi Luật Tân-conflict
[6] https://mb.com.ph/2023/8/6/time-to-walk-away-from-asean-china-code-of-conduct-negotiations#google_vignette
RFA (31.10.2023)
Biển Đông : Khi con tàu hỏng của Phi Luật Tân trở thành biểu tượng chống Trung cộng
Thời gian gần đây, nhiều sự cố liên tục xảy ra xung quanh con tàu chiến cũ kỹ từ thời Đệ nhị Thế chiến có tên BRP Sierra Madre. Những vụ việc có thể sẽ trở thành giọt nước làm tràn ly, gây bùng nổ những căng thẳng trên Biển Đông. RFI giới thiệu một số ý kiến nhận định của giới chuyên gia những căng thẳng gia tăng giữa Philipines và Trung cộng xung quanh con tàu mắc cạn giữa Biển Đông.
Con tàu hỏng BRP Sierra Madre, biểu tượng tiền đồn biên giới trên biển của Phi Luật Tân. Ảnh chụp ngày 22/08/2023. AP – Aaron Favila
BRP Sierra Madre là con tàu chiến Mỹ đã tham gia Thế chiến thứ hai và Chiến tranh Việt Nam, sau đó được Phi Luật Tân mua lại. Giờ đây, con tầu cũ hỏng này đang là trung tâm của những căng thẳng Trung-Phi Luật Tân ở Biển Đông. Sự leo thang này có nguy cơ đẩy Mỹ đến chỗ phải can thiệp hỗ trợ Manila, khi mà cuối tháng 4 năm nay chính quyền Phi Luật Tân đã có những quyết định củng cố liên minh quân sự với Washignton.
Hải quân Trung cộng đang làm mọi cách để ngăn chặn các tàu tiếp tế của Phi Luật Tân tiếp cận con tàu cũ dài 100 m nay chỉ còn là chiếc xác nằm trên bãi Cỏ Mây, một rạn san hô trong quần đảo Trường Sa. Đây là khu vực mà từ nhiều thập kỷ qua cả Phi Luật Tân và Trung cộng đều có yêu sách về lãnh thổ và lãnh hải.
Hôm Chủ nhật ngày 22 tháng 10, một tàu tuần duyên Trung cộng đã va chạm với một tàu tiếp tế của Phi Luật Tân. Trước đó, Trung cộng đã chiếu tia laser loại dùng trong quân sự vào một tàu được cử đến tiếp tế cho BRP Sierra Madre. Hồi đầu năm nay họ cũng đã dùng vòi rồng cực mạnh phun nước vào một con tàu vận tải khác của Phi Luật Tân muốn tiếp cận con tàu mắc cạn.
Nhật báo Mỹ Wall Street Journal lưu ý, đây chỉ là những ví dụ đáng chú ý nhất về những sự cố đang xảy ra liên tiếp xung quanh phế tích của Thế chiến thứ hai này.
Không phải bây giờ BRP Sierra Madre mới là cái gai dưới chân hải quân Trung cộng. Pak Kuen Lee, chuyên gia về chính sách đối ngoại Trung cộng tại Trung tâm Nghiên cứu và Phân tích xung đột thuộc Đại học Kent, cho biết : “Con tàu đã được cho mắc cạn một cách cố ý vào năm 1999 trên rạn san hô bãi Cỏ Mây để khẳng định yêu sách chủ quyền của Phi Luật Tân đối với rạn san hô, nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của nước này”.
Vào lúc đó, Manila đã hành động như vậy để đáp trả hành vi khiêu khích của Trung cộng. « Hành động cắm chân trên vùng biển xa xôi này xảy ra không lâu sau khi Trung cộng chiếm (đảo Đá Vành Khăn nằm bên cạnh (1995)», Moises Lopes de Souza, chuyên gia về các xung đột hàng hải tại châu Á thuộc đại học Lancashire (Anh Quốc) cho biết.
Từ đó đến giờ, BRP Sierra Madre là hiện thân cho « những căng thẳng và tranh chấp địa chính trị trên Biển Đông », Basil Germond, chuyên gia về các vấn đề an ninh hàng hải thuộc Đại học Lancastre (Anh Quốc)
Trong một thời gian dài, Bắc Kinh bỏ qua sự hiện diện của cái di tích thời Thế chiến thứ hai này trong vùng biển mà Trung cộng vẫn tham vọng « kiểm soát tuyệt đối, gây phương hại cho các quốc gia đòi hỏi chủ quyền trong khu vực ( Chủ yếu là Phi Luật Tân và Việt Nam) », chuyên gia về các tranh chấp hải phận và lãnh thổ Trung cộng thuộc Đại học Lancastre ghi nhận.
Lỗi tại mẹ thiên nhiên
Chính quyền Trung cộng lâu nay đã chấp nhận để Phi Luật Tân tiếp viện cho các binh sĩ, khoảng hơn chục người đang đóng trên trên con tàu mắc cạn này. Họ không muốn đẩy cuộc đối đầu đi quá xa.Moises Lopes de Souza giải thích : “Trên thực tế, tàu BRP Sierra Madre chưa bao giờ được Hải quân Phi Luật Tân bỏ mà nó vẫn chính thức hoạt động. Nói cách khác, nếu Trung cộng gây chuyện với con tàu này, tức là họ đang động đến lãnh thổ Phi Luật Tân”.
Từ gần 25 năm, Phi Luật Tân đã tìm được cách làm độc đáo để « thiết lập trên đảo ngầm này đường biên giới theo đòi hỏi chủ quyền trên biển của họ », chuyên gia Moise Lopes de Souza giải thích thêm. Do đó, « con tàu đã trở thành biểu tượng của một quốc gia đã thành công trong việc chống lại nỗ lực của Trung cộng muốn mở rộng ảnh hưởng ra khắp khu vực,” Andrew Chubb nhận định.
Như vậy, đây cũng là một tấm gương cho các quốc gia châu Á khác. Bắc Kinh không thể làm được gì nhiều để chống lại, ngoại trừ việc chờ thời. Làn ranh đỏ do Trung cộng vạch ra bây giờ là họ không dung thứ cho việc gia cố con tàu hỏng như ý định của Phi Luật Tân.
Đó là căn nguyên dấy lên căng thẳng xung quanh con tàu cũ rích này. Ông Andrew Chubb giải thích : « Đó là lỗi của mẹ thiên nhiên ! Từ một năm nay, vỏ con tài BRP Sierra Madre ngày càng bị hư hại và nếu không có sửa chữa, chẳng bao lâu nữa sẽ kết thúc ».
Trò chơi mèo đuổi chuột trở nên cấp tập hiện nay xung quanh cái chốt tiền tiêu ít nhiều ọp ẹp này của Phi Luật Tân. Trung cộng gia tăng các hoạt động quấy rối các tàu chiến Phi Luật Tân nhằm bảo đảm không có vật tư nào để sửa chữa con tàu lọt lưới của họ. Còn về phần mình, Manila « làm tất cả để phá vỡ phong tỏa của Trung cộng đang cố áp đặt, để duy trì cho con tàu của họ vẫn nổi », Pak Kuen Lee nhận định.
Với ông Ferdinand Marcos Jr., mới lên làm tổng thống Phi Luật Tân từ hơn một năm qua, thì « không có chuyện bỏ rơi xác con tàu này. Về mặt chính trị, làm như vậy tức là sẽ lại chấp nhận mất chủ quyền lãnh thổ trước Trung cộng », chuyên gia Moises Lopes de Souza nhấn mạnh.
Trung cộng với Phi Luật Tân… và Hoa Kỳ
Không phải chỉ có « mẹ thiên nhiên » chịu trách nhiệm về tình trạng leo thang căng thẳng hiện nay giữa Trung cộng và Phi Luật Tân xung quanh con tàu hỏng này. Bắc Kinh khó có thể chấp nhận được thái độ quay ngoắt sang thân Washington của Manila gần đây.
Cựu tổng thống Rodrigo Duterte lâu nay vốn ứng xử thân thiện với Trung cộng trước khi có thay đổi một chút vào cuối nhiệm kỳ, còn « Ferdinand Marcos Jr. chống Trung cộng kịch liệt và thân Mỹ hơn », Moise Lopes de Souza nhận xét.
Do đó, Trung cộng thấy cần phải thể hiện sức mạnh của mình và con tàu cũ này là cơ hội tốt để làm điều đó. Zeno Leoni, chuyên gia về các vấn đề an ninh Trung cộng tại Nhóm Nghiên cứu An ninh Quốc tế ITSSA Verona nhận định : “Những hành vi quấy rối tàu Phi Luật Tân gần đây cho thấy quân đội Trung cộng muốn chứng tỏ họ sẵn sàng sử dụng vũ lực nhiều hơn để khẳng định mình ở Biển Đông”.
Và đó cũng là vấn đề của một cường quốc khác cũng đang muốn khẳng định quyền lực trong vùng, đó là Hoa Kỳ. « Cựu tổng thống Mỹ, Barack Obama đã từng bị chỉ trích vì quá mềm yếu trước Trung cộng hồi năm 2012 khi Bắc Kinh chiếm bãi đá ngầm Scarborough trong Biển Đông. Washington khi đó đã cố gắng làm dịu căng thẳng thay vì kiên quyết ủng hộ đồng minh Phi Luật Tân. Từ đó đến giờ, Mỹ đã nhiều lần tố cáo Trung cộng lợi dụng tình hình để tiếp tục xây dựng các cơ sở quân sự trên các đảo đó », chuyên gia Park Kuen Lee giải thích. Ông cho rằng giờ đây Washington tỏ ra kiên quyết hơn trong trường hợp có sự cố xảy ra trong quần đảo Trường Sa.
Điều này càng có thực khi mà Hoa Kỳ và Philippine hồi năm ngoái đã có những quyết định thắt chặt mối quan hệ đồng minh của họ. Từ đó đến nay, chính quyền Biden đã nhiều lần khẳng định ủng hộ Manila đối phó với mối đe dọa Trung cộng.
Hôm 25/10 vừa qua, tổng thống Mỹ còn cảnh báo Bắc Kinh rằng ông «sẽ bảo vệ » đồng minh của mình trong trường hợp một trong các con tàu của Phi Luật Tân bị tấn công. Như thế, con tàu BRP Sierra Madre có thể trở thành tia lửa làm bùng nổ thùng thuốc súng, theo các chuyên gia.
Hiện tại, Trung cộng tỏ ra ít nhiều kiềm chế và chỉ chú tâm vào các hành động khiêu khích « bởi vì Trung cộng không muốn bị coi là gây ra khủng hoảng lớn », chuyên gia Moises Lopes de Souza khẳng định.
Nhưng với quá nhiều sự cố xẩy ra liên tiếp, thì một trong số đó sẽ có thể chuyển thành tai nạn nghiêm trọng hơn. Trong trường hợp xảy ra như thế, chắc chắn Manila sẽ kêu gọi đồng minh Mỹ. Và như thế, « sẽ là một phép thử về độ tin cậy đối với Washington ở trong vùng » chuyên gia Zeno Leoni nhận định. Tất cả những người bạn của Hoa Kỳ như Nhật Bản, Úc, Đài Loan sẽ soi xét rất kỹ để xem liệu họ có thể tin vào đồng minh Mỹ nữa hay không.
(Theo france24.com)
RFI (30.10.2023)
Trung cộng giả dối khi đàm phán COC Biển Đông
Việc Trung cộng tham gia đàm phán với các nước ASEAN cho Bộ Quy Tắc Ứng Xử Tại Biển Đông (COC) là “trò hề” cho người ta thấy họ không thành thật.
Ông Ray Powell, giám đốc dự án Myoushu chuyên nghiên cứu chiến thuật vùng xám của Trung cộng trên Biển Đông tại đại học Stanford University, California, nhận định như vậy khi trả lời cho nhiều người hay đặt câu hỏi cho ông về chủ đích của Bắc Kinh khi đàm phán.
Tàu tiếp tế của Phi Luật Tân bị hai tàu Hải Cảnh của Trung cộng chận đường gần bãi Cỏ Mây. (Hình: Ted Aljibe/AFP/Getty Images)
Viết trên chuyên trang sealight.com, ông cho hay ông không lạc quan đối với một bộ COC khi mà tham vọng của Bắc Kinh vẫn là “chinh phục toàn thể Biển Đông.” Bởi vì Trung cộng đang tham gia đàm phán Bộ Quy Tắc Ứng Xử (Code of Conduct) với chủ đích lừa gạt. (China is negotiating in bad faith). Ông dẫn chứng với một số thí dụ để chứng minh.
Trung cộng thường xuyên và ngang nhiên vi phạm các cam kết đã ký với ASEAN qua bản Tuyên Bố Ứng Xử (Declaration on The Conduct – DoC – of Parties) tại Biển Đông mà họ ký với ASEAN từ năm 2002. Chẳng hạn, giữ nguyên trạng các vị trí trấn giữ nhưng đã bồi đắp biến bãi đá ngầm thành các đảo nhân tạo khổng lồ rồi xây dựng căn cứ quân sự quy mô.
Theo ông, hãy nhìn vào những gì mà ông Vương Nghị, ngoại trưởng, ký tên nhân danh Trung cộng: Các bên tái khẳng định sự tôn trọng và cam kết tự do hải hành và phi hành qua Biển Đông được công nhận theo các nguyên tắc phổ quát của luật lệ quốc tế, bao gồm cả Công Ước Quốc Tế về Luật Biển của Liên Hiệp Quốc (UNCLOS) năm 1982. Các bên liên quan cam kết giải quyết các tranh chấp lãnh thổ và quyền tài phán bằng các phương thức ôn hòa, không đe dọa hay dùng võ lực, xuyên qua tham vấn bằng hữu và đàm phán giữa các nước có chủ quyền liên quan, theo những nguyên tắc phổ quát của luật lệ quốc tế, gồm cả công ước UNCLOS. Các bên thực hiện kềm chế khi tiến hành các hành động có thể làm phức tạp hay leo thang tranh chấp, ảnh hưởng đến hòa bình và ổn định, gồm cả kềm chế hành động chẳng hạn chiếm đóng những đảo, bãi đá ngầm vốn hoang dã và những thực thể khác. Đồng thời giải quyết những bất đồng trong tinh thần xây dựng.
Qua những điều vừa liệt kê của DoC, ông Powell cho hay hãy đối chiếu với những gì Trung cộng làm từ đầu năm 2023 đến nay: Bắc Kinh dùng sức mạnh ngăn chặn không cho các tàu tiếp tế của Phi Luật Tân tiếp cận lực lượng của họ tại bãi Cỏ Mây (Second Thomas Shoal), trắng trợn vi phạm các nguyên tắc phổ quát của luật lệ quốc tế, gồm cả UNCLOS. Lý do họ đưa ra là họ coi bãi đá ngầm Cỏ Mây trong vùng biển đặc quyền kinh tế của Phi Luật Tân lại nằm trong phạm vi chủ quyền ngang ngược “Lưỡi bò” họ tự tuyên bố nhưng không nước nào công nhận và tòa án quốc tế cũng bác bỏ.
Như vậy, theo ông Powell, hành động trong thực tế ngược hoàn toàn với các cam kết đã đặt bút ký cho thấy Bắc Kinh coi việc tham gia đàm phán chỉ là “trò hề.” Nói khác, nó cũng giống như dùng một miếng lá vả có nhiều chỗ lõm (fig leaf) che đậy (nhưng lại lòi ra) tham vọng chinh phục của đế quốc đỏ.
Tàu Hải Cảnh Trung cộng xịt vòi rồng vào tàu Kiểm Ngư của Việt Nam. (Hình: Dân Trí)
Theo ông, mục tiêu tối thượng của Bắc Kinh có thể là kéo dài vô thời hạn các trò đàm phán cho tới khi họ kiểm soát hoàn toàn khu vực Biển Đông. Hoặc để họ đạt được một bộ COC rất yếu và không thể thực thi hiệu quả để rồi họ đưa ra một thứ khác thay thế cho tất cả luật lệ quốc tế rồi kêu gọi các bên liên quan chấp nhận. Như vậy là giải quyết được các sự bất đồng giữa sự tuân thủ UNCLOS và một loạt những vi phạm của họ.
Ông Powell chỉ dẫn chứng một vài thí dụ liên quan đến tranh chấp giữa Phi Luật Tân với Trung cộng trong khi Việt Nam vẫn phải nín nhịn không dám tiến hành các dự án dò tìm dầu khí trong phạm vi “Lưỡi bò.” Các tàu Hải Giám và dân quân biển Trung cộng thường xuyên canh chừng các hoạt động của Việt Nam tại các vùng biển tranh chấp, nhất là bãi Tư Chính.
Tin tức mới đây cho hay ASEAN và Trung cộng bắt đầu đàm phán bản đọc thứ ba của dự thảo COC.
Người Việt (31.10.2023)