„Những kẻ độc tài trong Bộ Chính trị Việt Nam có nghĩ rằng sẽ không có ai nhận ra rằng họ đang thực hiện đàn áp trong nước trong khi lại hứa hẹn điều ngược lại với người ngoài? Các đối tác tiềm năng của Việt Nam không nên để Hà Nội xạo như vậy được.“
The Washington Post
Khi Trung cộng gặp khó khăn, Việt Nam trở thành đối trọng và là trung tâm sản xuất toàn cầu thay thế cho Trung cộng, tạo nên các mối quan hệ ngoại giao và kinh tế mới. Tổng thống Biden đến thăm Hà Nội tháng 9/2023, chính thức nâng cấp quan hệ Việt Nam với Hoa Kỳ.
Việt Nam hiện có 18 hiệp định thương mại tự do đang có hiệu lực hoặc đang được lên kế hoạch. Sự cởi mở đã dẫn đến hy vọng rằng việc tiếp xúc quốc tế nhiều hơn có thể thúc đẩy sự thay đổi nền chính trị trong nước hiện đang đặt dưới chế độ độc tài.
Nhưng lãnh đạo Việt Nam không muốn có sự thay đổi đó. Tháng 7/2023, hai tháng trước khi ông Biden đến Việt Nam, Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Việt Nam đã ban hành mật lệnh, Chỉ thị 24, tìm cách tiếp tục kiểm soát người dân nghiêm ngặt. Một bản sao của chỉ thị này đã được Project88, một nhóm đấu tranh cho tự do ngôn luận ở Việt Nam công bố vào ngày 1 tháng 3.
Việt Nam là một nhà nước công an, hạn chế quyền tự do ngôn luận và hội họp, những người bất đồng chính kiến cũng như các nhà hoạt động xã hội dân sự bị bắt giam. Kể từ năm 2021, chính quyền Việt Nam đã bắt giữ hoặc bỏ tù sáu nhà lãnh đạo phong trào biến đổi khí hậu với tội danh trốn thuế.
Chỉ thị mới cho thấy các nhà lãnh đạo Việt Nam có ý định duy trì cách tiếp cận này và lo ngại rằng những ảnh hưởng của nước ngoài có thể làm suy yếu họ. Chỉ thị này làm mất đi hy vọng rằng các hiệp định thương mại quốc tế, chẳng hạn như Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương xấu số do Tổng thống Barack Obama thúc đẩy, sẽ khiến Việt Nam nới lỏng sự kìm kẹp trong nước. Project88 cho biết trong một tuyên bố rằng chỉ thị này “đã chấm dứt suy nghĩ kỳ diệu này”.
Trong Chỉ thị 24, 9 yêu cầu đã được gửi tới chính phủ và đảng. Trong đó có việc “quản lý chặt chẽ” người Việt Nam ra nước ngoài kinh doanh, giao lưu. Một yêu cầu khác tuyên bố: “Không cho phép thành lập các tổ chức chính trị độc lập trong nước”. Những hạn chế cũng được đặt ra đối với việc thành lập các công đoàn độc lập. Một yêu cầu khác là quan chức nhà nước phải cảnh giác và “ngăn chặn các mối đe dọa nghiêm trọng đối với an ninh quốc gia” có thể đến từ những điều như “mất cảnh giác khi tham gia vào các sáng kiến và chiến lược của các cường quốc” hoặc cho phép các nhà đầu tư nước ngoài “tiếp quản thị trường và doanh nghiệp trong nước”. và chiếm lĩnh các lĩnh vực kinh tế quan trọng.”
Một trong những yêu cầu quan trọng nhất trong chỉ thị này nhằm ngăn chặn các nhóm xã hội dân sự ở Việt Nam tham gia vào lập pháp và hoạch định chính sách. Việt Nam trước đây đã xử nặng những người bất đồng chính kiến và các blogger tìm cách buộc chính phủ phải chịu trách nhiệm về các vụ tràn chất độc hại. Chỉ thị mới cảnh báo nghiêm khắc việc cho phép xuất hiện các liên minh và mạng lưới “xã hội dân sự”, “các công đoàn độc lập”, … [và] tạo tiền đề cho việc hình thành các nhóm đối lập chính trị trong nước”. Văn bản này cảnh báo không nên cho phép các tổ chức chính trị huy động người dân tham gia “cách mạng màu” và “cách mạng đường phố” chống lại nhà nước.
Theo Chỉ thị 24, báo chí cần thúc đẩy đấu tranh chống “các xu hướng dân túy, bất tuân dân sự, quan điểm sai trái và sự phá hoại của các thế lực thù địch, cũng như các nỗ lực thúc đẩy một nền văn hóa ngoại lai lai tạp, không phù hợp với thuần phong mỹ tục của dân tộc”. Báo chí cũng cần “chống tin giả” và “xây dựng quy tắc ứng xử văn minh trong cơ quan nhà nước, doanh nghiệp, xã hội và không gian mạng”.
Vào tháng 12 năm 2022, Việt Nam đã ký kết một thỏa thuận đầy tham vọng với Liên minh Châu Âu và Nhóm Bảy quốc gia, cũng như Đan Mạch và Na Uy. Thỏa thuận giúp Việt Nam đáp ứng cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. E.U. và các chính phủ khác đã đồng ý huy động ít nhất 15,5 tỷ USD từ các nhà đầu tư công và tư nhân để giúp Việt Nam đạt được các mục tiêu về khí hậu.
Nhưng thỏa thuận quy định rằng “để quá trình chuyển đổi diễn ra công bằng và hợp lý, cần phải tham vấn thường xuyên, bao gồm cả với giới truyền thông, các tổ chức phi chính phủ và các bên liên quan khác để đảm bảo sự đồng thuận rộng rãi trong xã hội”.
Giờ đây, Chỉ thị 24 cho thấy Việt Nam ngấm ngầm không sẵn lòng đáp ứng các điều kiện của hiệp ước về biến đổi khí hậu. Những kẻ độc tài trong Bộ Chính trị Việt Nam có nghĩ rằng sẽ không có ai nhận ra rằng họ đang thực hiện đàn áp trong nước trong khi lại hứa hẹn điều ngược lại với người ngoài? Các đối tác tiềm năng của Việt Nam không nên để Hà Nội xạo như vậy được.
Nguồn: Vietnam is lying to its friends. A secret document proves it. (The Washington Post)
VNTB (08.03.2024)