André Menras: TRẢ LỜI BẠN BA SÀM

FB Menras André

André Menras Hồ Cương Quyết

2020 là năm hạn của tôi. Bị thương nặng ở mắt cá chân và cột xương sống, 5 tháng nằm giường và phục hồi chức năng trong môi trường Cô Vi, quay (cuồng) làm và dựng phim mới « Việt Nam : tiếng gào thét từ bên trong », vẫn chưa được công chiếu vì đại dịch vi rút tàu, rồi đến phiên bà xã nhập viện khi tôi viết những dòng này, và cuối cùng, như quả anh đào đặt trên cái bánh ga-tô (thành ngữ Pháp), cái mà tôi xin gọi là cơn cuồng Trump. Đã tưởng bài xác minh ý kiến cá nhân (về cuộc bầu cử Mỹ) viết và nhờ dịch xong, tôi sẽ thoát ra khỏi trận cuồng nộ tập thể đang gây chia rẽ và làm quên nhãng những vấn đề thực chất của Việt Nam, đổ thêm dầu vào ngọn lửa phá hoại nền dân chủ Mỹ vốn bị suy nhược, đồng thời làm suy yếu phong trào đoàn kết vì một nước Việt Nam dân chủ. Với bài viết ấy, tôi muốn thoát ra khỏi nạn ô nhiễm Trump để tiếp tục hoạt động vì Việt Nam. Vậy mà không xong. Bài viết của Ba Sàm đã nhận đầu tôi xuống vũng nước ngày càng đục ngầu khiến tôi buộc phải trả lời bài viết đã nêu đích danh tôi, vì tôi vốn tôn trọng con người tác giả. Vụ việc này, chắc « đảng ta » và ông bạn vàng họ Tập khoan khoái lắm. Đành chịu, bị mắc bẫy, tôi không thể đánh bài chuồn.

Trước khi làm phật lòng bạn, tôi xin nói tới đoạn anh Ba Sàm viết về « những kỷ niệm đẹp… ». Tôi xin xác nhận : tôi đã ủng hộ anh trong suốt cuộc đấu tranh ly khai dũng cảm của Ba Sàm, đã lên tiếng phản đối khi anh bị bắt và suốt thời gian anh bị cầm tù, đơn giản bởi vì mọi cuộc chiến đấu vì tự do cần phải được ủng hộ – chứ không phải vì lí do cá nhân nào cả. Và tôi còn nhớ cuộc gặp ngắn ngủi của chúng ta bên bờ hồ Hoàn Kiếm. Hôm ấy, một thanh niên (tình cờ ?) tới gặp tôi ở quán nước Thuỷ Tạ và đưa tôi đến cà phê Bốn Mùa, là nơi anh đang ngồi nói chuyện với một người bạn sĩ quan công an của anh. Lúc đó tôi ra Hà Nội « tị nạn chính trị », giãn cách với công an Sài Gòn sau khi họ dùng cơ bắp để ngăn cấm buổi chiếu cuốn phim đầu tay « Hoàng Sa Việt Nam : nỗi đau mất mát ». Ông bạn anh đề nghị tổ chức một buổi chiếu riêng cho khoảng năm mươi người và tôi đã từ chối đề nghị ngọt ngào ấy vì tôi cho rằng cuốn phim không xứng với môt buổi chiếu chui xập xệ. Tóm lại, đó là một cuộc gặp gỡ ngắn mà vui. Hôm nay, sự bất đồng của chúng ta là một bất đồng « dân chủ ». Xin anh an tâm : tôi đã trải nghiệm những bất đồng sâu sắc và đau lòng hơn nhiều – bất đồng mà không nói ra với những người bạn vong niên thân thiết, những người bạn tù dưới chế độ cũ đã không công khai lên án tội ác của chế độ độc tài hiện nay như cuộc tàn sát ở Đồng Tâm và trò hề xử án hiện nay, những phiên toà thực sự ám sát công lý.

Trở lại bài viết của anh, thú thật là tôi hơi thất vọng. Rất tiếc những điểm anh nêu lên không đề cập điều cơ bản, là phân tích chính sách của Trump và những hậu quả của nó, mà chỉ tập trung vào nhân vật Trump, nghĩa là về phần trình diễn « sô ». Tôi cũng rất tiếc đã làm anh thất vọng vì những điều mà anh cho là tôi « thiếu sót » : « rất thiếu những lập luận chặt chẽ dẫn chứng rõ ràng… » … « thiếu thứ hết sức quan trọng là khả năng đối thoại với quần chúng ».

1) Về những cách tôi nói tới nhân vật Trump :

Xin nhận là tôi đã dùng những lời huỵch toẹt, vô đạo đức giả để nói tới ngài tổng thống tỉ phú đội cát-két đỏ. Nhưng tôi không hề sỗ sàng với những người đối thoại trên FB, mà đã kiên nhẫn trả lời những bài khiêu khích, thậm chí thoá mạ của một số người. Tôi đã dành khá nhiều thời gian không đáng đối với những người công kích quá khứ và những ý kiến phái tả của tôi. Điều đó, có thể anh không biết. Cá nhân tôi chưa bao giờ nuôi tham vọng chính trị, lẽ nào sang tuổi 75, tôi lại bắt đầu. Phải chăng vì vậy mà tôi không biết « nói với quần chúng » như anh trách tôi. Tôi không biết ngoại giao mà chỉ biết nói lên những ý kiến cá nhân, bộc trực. Thuận tai càng tốt, nghịch nhĩ cũng không sao, cũng như những thực tại mà tôi cảm nhận.

Những từ ngữ mà tôi dùng để nói tới Trump có điều gì không phù hợp ? Dưới đây tôi chủ ý tham khảo một tờ báo Pháp thuộc phái hữu, là tờ Le Figaro mà anh có trích dẫn một cách hơi bị chọn lọc (nếu cần, tôi sẽ cung cấp đủ nguyên văn, ngày tháng, số trang những câu trích dưới đây). Le Figaro, anh biết đó, là nhật báo phát hành trên toàn quốc, có lần đã dành trọn trang nhất để thoá mạ tôi, khi tôi leo lên tháp chuông nhà thờ lớn tuyệt thực để đòi Bộ giáo dục Pháp thừa nhận những năm tôi bị giam tù vì hoà bình cho Việt Nam.

Đây là những điều tờ báo nói về Trump : tổng thống nói tới dân nhập cư như là « những kẻ đến từ những nước chết tiệt ». Ông gọi phụ nữ là « những con lợn nái ục ịch, những con chó cái, những con vật ghê tởm». Bấm tweet nói về một nhà báo nữ : « Rosie O‘Donnell thật ghê tởm (lại ghê tởm) cả nội tâm lẫn ngoại hình. Các bạn nhìn kỹ mà xem : đúng là quê một cục. Làm sao mà lên tivi được ? Nếu chương trình do tôi phụ trách, thì tôi sa thải ngay. Tôi sẽ nhìn thẳng vào bộ mặt ục ịch xấu xí và nói : ‘Rosie, cô bị loại’ ». Một cái tweet khác, nhà báo nữ Mika, chương trình Morning News : « … Con mụ điên, chỉ số thông minh thấp lè tè… ». Nguyên ngoại trưởng thì : « Nếu Hillary Clinton không làm thoả mãn được ông chồng, làm sao có thể nghĩ rằng bà ta sẽ làm thoả mãn được nước Mỹ ? ». Anh đừng nói đó là « fake news » nhé. Thật cả đấy.

Như vậy đủ chưa ? Tôi còn nhiều lắm. Vậy thì tôi xin hỏi anh : Ba Sàm, anh có thể tôn trọng một cá nhân, tổng thống một quốc gia 350 triệu người, ăn nói công khai như vậy không ? Có thể nào giữ lễ độ với một nhân vật như thế không ? Hắn có đáng nhận được sự kính trọng dành cho một Tổng thống không ? Ngôn từ của hắn phải chăng là ngôn từ của một nhân vật công cộng văn minh hay là miệng lưỡi của con thú vật đầu đàn ?

Những chữ tôi dùng như « tên hề nguy hiểm, thô bỉ, không một chút tự trọng », tôi thấy rất phù hợp để chỉ định một nhân vật như vậy. Hắn không đáng nhận được sự tôn trọng mà hắn không hề dành cho người khác. Tôi không thể tôn trọng hắn.

2) Điều thứ nhì anh khẳng định : Trump không kỳ thị chủng tộc.

Anh có thể tìm ra câu trả lời vẫn trên báo « Le Figaro » – ôi, nhờ anh mà tôi đâm ra thích tờ báo này – với điều kiện là anh không chỉ chọn đọc những gì phù hợp với lòng trung của anh đối với hắn. Tôi xin trích dẫn : « Tổng thống Mỹ đã ra lệnh huỷ bỏ những khoá đào tạo chống chủ nghĩa chủng tộc do chính quyền liên bang mở ra, với lí do là theo ông, đó chỉ là sự tuyên truyền chia rẽ và phản-Mỹ ». Với bốn nữ đại biểu Hạ viện gốc dân tộc thiểu số, ông khuyên « hay đi về cố quốc mà sống ». Với một nghị viên da đen thuộc đảng Dân chủ của thành phố Baltimore, ông ta gọi khu vực đơn vị bầu cử của nghị viên ấy là « ghê tởm, lúc nhúc những chuột ».

Trong bài báo RFI mà anh trích dẫn, tôi đọc thấy « có thể nói, cử tri da trắng theo Tin Lành Phúc Âm chiếm một phần nửa cử tri ủng hộ Trump ». Anh có đọc câu đó không ? Anh có biết là Trump dựa vào bọn « White Power » chủ trương da trắng thượng đẳng, tổ chức thành những nhóm vũ trang ? Thật là kinh hoàng thấy các bạn Việt Nam, tự hào là người Việt Nam, những người trong bao nhiêu năm bị miệt thị là gook, nhac, slant… nay lại đứng cùng hàng ngũ với bọn tân nazi gần gũi với đảng Ku Klux Klan. Anh không thấy như vậy sao ? Chẳng thế mà một phái đoàn của Đảng Marine Le Pen – anh biết chứ, đó là ái nữ của Jean-Marie Le Pen, người ngưỡng mộ Hitler, sĩ quan chậm chân không kịp tới Điện Biên Phủ – đã được gửi sang Mỹ để ủng hộ Trump tranh cử ! Chào mừng đồng chí !

Và những chàng « Proud Boys » dễ thương, vũ trang đến tận răng, tuần hành trên phố phường, bất chấp luật pháp, xông vào tấn công đám đông ở Charlottesville : 1 người chết, 19 người bị thương ? Trump có phê phán và lên án chúng không ? Hoàn toàn không. Chỉ nói : « Bên nào cũng có người tốt ». Còn gửi tweet : « OK, Proud Boys, hày lùi một bước và đứng nghiêm trong tư thế sẵn sàng ». Và các chàng trai dễ thương ấy đáp lời lãnh tụ bằng khẩu hiệu « Stand Back, Stand By » (Lui một bước, chuẩn bị sẵn sàng !). Sau đó, dưới sức ép của Đảng Cộng hoà, Trump mới nói một câu lên án.

Bây giờ xin nói tới bức tường ô nhục và trò cười của Trump dọc theo sông Rio Grande nhằm ngăn chận « bọn người Mexico cưỡng hiếp » vượt tuyến. Bọn đầu nậu buôn ma tuý thì chẳng hề hấn gì, chúng có đường dây an toàn để vào Mỹ. Ngược lại, Trump đánh vào hàng nghìn gia đình nghèo khó, những « thuyền nhân » không thuyền, đang tuyệt vọng tìm cách thoát khỏi cùng khổ, bạo lực và áp bức dưới chế độ độc tài của nước họ.

Vâng, tôi vẫn xin khẳng định : Trump là một kẻ kỳ thị chủng tộc, trong lời nói cũng như trong việc làm. Nếu anh chưa tin thì tôi sẵn sàng cung cấp thêm dẫn chứng.

3) Về « hiện tượng » Trump và báo chí truyền thông, anh Ba Sàm lên án tôi « đơn giản tung ra các khẳng định như đinh đóng cột cho xong ».

Phải chăng tôi đã tưởng tượng ra câu tweet này : « Phần đông các truyền thông ở Washington, New York và Los Angeles không nói lên tiếng nói vì nhân dân »… « báo chí là kẻ thù của nhân dân » ? Phải chăng tôi đã tưởng tượng ra việc 250 tờ báo trên toàn nước Mỹ, bằng những xã luận và bài viết, đã hưởng ứng lời kêu gọi của báo « The Boston Globe » ? xin trích : « Thái độ của Trump đối với truyền thông Hoa Kỳ làm vui lòng những nhà lãnh đạo như Vladimir Putin ở Nga, Erdogan ở Thổ Nhĩ Kỳ coi các nhà báo là kẻ nội thù ».

Và cái trò hề truyền hình trong đó Super Trump đấu vật với đối thủ, đấm vào mặt và quật ngã đối thủ ? Ba Sàm, anh có thấy cái clip đó không ? Đầu óc một con người như vậy có bình thường không ? Công chúng của hắn là khán giả rạp xiếc à ?

Nói một cách nghiêm chỉnh, chế độ nào muốn bám chặt lấy quyền lực của mình bao giờ cũng sợ báo chí tự do. Nhưng những kẻ tàn ác nhất đối với những nhà báo chuyên nghiệp và những nhà bình luận lương thiện, là những nhà độc tài. Họ coi báo chí là công cụ truyền thông thuộc độc quyền của họ, cúc cung phục vụ họ mà không mảy may ngại ngùng. Trump thuộc loại cầm quyền như vậy. Giấc mộng của Trump là một giới báo chí ngoan ngoãn, là những cái tweets của tổng thống phát ra để giáo huấn, hướng dẫn nhân dân và bọn nhà báo chỉ việc nói theo. Ngoài ra, tất cả đều là « fake news », cụm từ mà Trump đã biến thành thời thượng. Nhân đây, cũng xin kể, ngay gần nơi tôi ở, thành phố Béziers, cử tri đã bầu ra một tay thị trưởng cao bồi, cuồng Trump. Đây là lý tưởng chính quyền của ngài thị trưởng, xin trích nguyên văn : « Một tổng thống quyền uy sẽ phải đặt lại đúng chỗ cho những đoàn thể gọi là trung gian (công đoàn, đảng phái). Tổng thống sẽ lãnh đạo quốc gia vì nhân dân, và trực tiếp với nhân dân (không qua trung gian nào cả) » (tweet của thị trưởng Béziers, Robert Ménard, ngày 26.11.2020). Hai năm rõ mười nhé. Cùng một luồng tư tưởng với những Hitler, Mussolini, Tập. Họ muốn đi tắt, vượt qua đầu mọi cơ quan đại biểu dân chủ. Đó là cung cách truyền thông xã hội và chính trị theo xu hướng phát-xít.

Anh Ba Sàm ạ, tôi xin nhắc lại : Trump đúng là kẻ thù của báo chí tự do và dân chủ, là mầm mống độc tài.

4) Cuối cùng, việc Bauxite Việt Nam đã đăng bài viết của tôi với những dòng giới thiệu nồng nhiệt. Tôi rất cảm kích và tự hào vì đây là những người thực sự yêu nước, những trí thức đã dám đăng những bài viết đầu tiên của tôi mà không hề thay đổi dù chỉ một chấm phẩy. Xin cảm ơn những người đã dịch giúp : Phạm Toàn, Nguyễn Ngọc Giao, Hoàng Hưng, Nguyên Ngọc… Không có họ thì tôi chỉ là người câm. Những đóng góp nhỏ nhoi của tôi là nhờ ở họ.

Anh Ba Sàm, tôi cũng không hiểu tại sao bài viết mới của tôi lại gây sốc đối với một nhà dân chủ vĩ đại như anh. Ở đây, tôi chỉ xin trả lời về những điều liên quan tới tôi, còn về phần Bauxite Việt Nam, xin để các bạn ấy và anh trao đổi trực tiếp với nhau.

Điều tôi muốn tái khẳng định để kết thúc cuộc minh chính đáng tiếc này, là trao đổi ý kiến là bộ phận của sinh hoạt dân chủ, một sinh hoạt từng bước vừa làm vừa học, để tiến lên, và để đẩy lùi những Proud Boys đủ loại ở mọi nước. Nếu mỗi người chúng ta biết gìn giữ lòng chính trực, dũng cảm và những giá trị cơ bản, thì ta có quyền nhầm lẫn, bị lừa dối, đôi khi chủ quan, và sai lầm đối với tương lai sẽ tới. Điều đó, tương lai, chỉ tương lai thôi, sẽ làm rõ./.