Phiên họp ‘125th Session of Human Rights Committee’ diễn ra trong Palais Wilson ở Quai Wilson, Geneva và được đăng tải trên kênh truyền hình webtiv.un.orgcông khai của LHQ (Consideration of Viet Nam – 125th Session CCPR).
Phái đoàn Việt Nam trong hai ngày 11 và 12 tháng 3 phúc trình tại khóa họp lần thứ 125 của Ủy Ban Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc về Công Ước Quốc Tế Các Quyền Dân Sự và Chính Trị (ICCPR) lần thứ ba. Phái đoàn Việt Nam do Ông Nguyễn Khánh Ngọc, Thứ Trưởng Bộ Tư Pháp dẫn đầu, gồm 24 người đại diện hầu hết các Bộ trong chính phủ, từ Bộ Nội vụ, Quốc phòng, Công an, Ngoại giao cho đến Bộ Lao động.
Đây là lần thứ ba Việt Nam có phúc trình trước Ủy Ban Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc về ICCPR sau khi tham gia ký kết từ năm 1982. Lần thứ nhất vào năm 1989 và lần thứ hai vào năm 2002.
Qua phần phúc trình, ông Nguyễn Khánh Ngọc cho biết dù bao khó khăn Việt Nam gặp phải, từ chiến tranh đến đủ thứ nạn, nhưng trong mấy chục năm qua Việt Nam đã hoàn thiện Công ước Quốc tế về Các Quyền Dân sự và Chính trị (ICCPR) cho người dân.
Trước đó, vào buổi sáng ngày thứ hai, 11 tháng 3, trong một khoá họp kín, 18 Chuyên gia trong Uỷ ban Nhân quyền LHQ lắng nghe các ý kiến của các tổ chức Phi Chính phủ có Phúc trình đệ nạp Uỷ ban trước ngày 4 tháng 2. Về phía Việt Nam, ông Võ Văn Ái, người đứng đầu Ủy Ban Bảo Vệ Quyền Làm Người Việt Nam, công bố phúc trình phản biện với 19 khuyến cáo đối với chính phủ Việt Nam.
Theo Ông Võ Văn Ái đúng nguyên tắc thì việc phúc trình về ICCPR phải được tiến hành hai năm một lần trước Ủy Ban Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc về việc thực thi ICCPR; tuy nhiên Việt Nam từ năm 1982 đến nay chỉ mới phúc trình được ba lần chứng tỏ không những Hà Nội không tôn trọng nghĩa vụ quốc tế đối với Liên Hiệp Quốc mà còn xem thường các cơ hội để tăng cường bảo vệ các quyền dân sự và chính trị cho công dân.
Ngoài ra ông Ái còn cho biết những thông tin cung cấp qua Phúc Trình của Hà Nội đã lỗi thời, lại phủ nhận mọi bằng chứng hiển nhiên về các cuộc bạo hành, đàn áp chống xã hội dân sự, gia tăng bắt bớ tùy tiện và kết án nặng nề những ai lên tiếng đòi hỏi các quyền được bảo đảm theo Công Ước Quốc tế Về Các Quyền Dân Sự Và Chính Trị.
Thống kê của Ủy Ban Bảo Vệ Quyền Làm Người Việt Nam cho thấy từ tháng giêng năm 2017 đến tháng 2 năm 2018, có 117 nhà hoạt động dân sự, gồm 23 phụ nữ, bị cơ quan chức năng Việt Nam kết án từ 13 đến 20 năm tù.
Ngày thứ nhì của phiên họp 125 của Ủy ban Nhân quyền (Human Rights Committee) của Liên Hiệp Quốc tại Geneva, Thụy Sỹ, là phần chất vấn phái đoàn VN về việc thực thi Công ước Quốc tế về Các Quyền Dân sự và Chính trị. Các câu hỏi cho thấy các quốc gia nắm rất sát tình hình thực tế về nhân quyền của Việt Nam.
Sau đây là một số chất vấn tiêu biểu :
Bà Marcia Kran, Chuyên gia người Canada:
Bản Phúc trình được cung cấp quá trễ. Tôi nhận xét rằng tại Việt Nam Hiến Pháp cho phép giới hạn các quyền được ghi trong Công ước ICCPR để tuân thủ “an ninh quốc gia” và “trật tự xã hội”. Các điều luật mơ hồ về “an ninh quốc gia” trong Bộ Luật Hình sự đã giới hạn các quyền của người hoạt động bảo vệ nhân quyền và tất cả những ai bất đồng ý kiến với đảng Cộng sản Việt Nam. Chúng tôi cảm tưởng rằng “an ninh quốc gia” đã được sử dụng để giới hạn tự do và an ninh cá nhân, tự do tôn giáo hay tín ngưỡng cũng như tự do ngôn luận.
Chúng tôi muốn biết kế hoạch của quý vị nhằm giải quyết sự trái chống giữa các điều luật an ninh quốc gia của quý vị và các điều trong Công ước Quốc tế về Các Quyền Dân sự và Chính trị (ICCPR). Xin giải thích bằng kế hoạch nào quý vị bảo đảm các điều luật an ninh quốc gia không bị sử dụng tuỳ tiện chống lại những nhóm bất đồng chính kiến ?
Ông Koita, Chuyên gia người Mauritanie :
Thật khó tiếp cận số liệu người bị án tử hình để hoàn thành những bản thống kê chính xác. Tuy nhiên vào tháng 2 năm 2017, một báo cáo của Bộ Công An tiết lộ con số 429 tù nhân đã thi hành án trong thời gian từ tháng 8 năm 2013 đến tháng 6 năm 2016, theo nhịp độ này, mỗi năm có 147 tù nhân bị tử hình. Dựa theo số liệu này, Việt Nam đứng hàng thứ ba hoặc thứ hai, trên phương diện quốc tế của các quốc gia thi hành án tử hình. Việt Nam có xác nhận con số này không ? Nếu không, quý vị có thể cung cấp số liệu thống kê chính thức bằng cách công bố số liệu án tử hình, và số liệu thi hành án ?
Ông Ben Achour, Chuyên gia người Tunisia :
Hiến Pháp Việt Nam nhắc đi nhắc lại 7 lần khái niệm “an ninh quốc gia” trong các điều, 44, 54 và 65, hai lần trong các điều 66 và 67. Ngoài ra, Bộ Luật Hình sự bắt tội những ai xâm phạm “an ninh quốc gia”. Trong cuộc Kiểm điểm UPR năm 2014, Việt Nam hứa hẹn sẽ sửa đổi các điều quá giới hạn trong chương “an ninh quốc gia”. Thế rồi năm 2015, một Bộ Luật Hình sự sửa đổi ra đời, lại thêm vào nhiều điều giới hạn mới như bắt tội những ai “chuẩn bị” hay “có ý định” phạm tội.
Tôi có hai câu hỏi, có thể nào Việt Nam định nghĩa một cách rõ ràng về ý niệm “an ninh quốc gia”, chứ như hiện nay thì quá mơ hồ, mờ nhạt – và câu hỏi thứ hai, quý vị có thể cung cấp cho chúng tôi một danh sách tất cả các điều luật mang tội “an ninh quốc gia” ?
Ông Santos Pais, Chuyên gia người Bồ Đào Nha :
Đảng-Nhà nước chối từ tại Việt Nam không có loại tù nhân vì lương tâm. Nhưng có nhiều phúc trình thì lại cho biết có nhiều tù nhân vì lương tâm tại Việt Nam. Họ bị bắt bớ tuỳ tiện, gia đình họ không hề được thông báo nhiều tuần hay nhiều tháng sau, họ bị hành xử tồi tệ bằng lời nói hay xâm phạm thân thể. Phái đoàn Việt Nam bình luận ra sao hiện trạng này ? Có bao nhiêu cá nhân bị giam giữ vì tội xâm phạm “an ninh quốc gia” ? Có bao nhiêu người bị kết án vì tội xâm phạm “an ninh quốc gia” trong 5 năm vừa qua ? và án tù của họ như thế nào ? Trong một vài phúc trình của xã hội dân sự cho biết những cuộc bắt giam dài hạn không được phép thăm nuôi, bị đối xử tồi tệ, không được chăm sóc y tế, bị chuyển tới những nhà tù ở xa nơi gia đình họ cư trú, bị quản giáo cho phép các tù nhân hình sự đánh đập. Phái đoàn Việt Nam nghĩ sao về những sự kiện này ? Việt Nam có biện pháp gì ngăn chận và bảo đảm không còn xẩy ra trong tương lai ?
Các câu hỏi khác cũng được nêu ra là Luật An Ninh Mạng, việc sách nhiễu những người hoạt động bảo vệ nhân quyền, cấm họ di chuyển, tịch thu hộ chiếu của họ, vấn đề sức chứa tối đa của các phòng giam, tạm giam, tính độc lập của Bộ Tư pháp Việt Nam, việc tiếp cận dịch vụ y tế của người bị HIV, vấn đề người Thượng hồi hương, vấn đề đa nguyên chính trị, bầu cử, với sự tham gia của nhiều nhóm dân chúng không có hạn chế, khả năng tự ứng cử của những người không phải đảng viên cộng sản, về độc đảng ở Việt Nam.
Các Chuyên gia cũng hỏi bao giờ thì Việt Nam bãi bỏ chế độ “Hộ khẩu”, là chế độ kỳ thị tôn giáo và dân tộc ? Bao giờ Việt Nam thông qua Luật Lập Hội, Luật Biểu tình, và chấm dứt việc đàn áp các cuộc biểu tình ôn hòa ? Điều 18, về Tự do tôn giáo hay tín ngưỡng, đặc biệt về trường hợp của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất, Hòa hảo, Cao Đài và các tôn giáo không muốn đăng ký. Tại sao Luật mới về Tín Ngưỡng, Tôn giáo bắt buộc phải đăng ký, là điều trái ngược với Công Ước ICCPR của LHQ ? Việt Nam có kế hoạch điều chỉnh tình trạng này hay không ?
Sau phần chất vấn, Phái đoàn Việt Nam hồi đáp thông qua các vị Đại diện Bộ, liên quan tới lĩnh vực đề cập. Nói chung, các câu hồi đáp của Phái đoàn nếu không lúng túng, thì chẳng liên quan trực tiếp tới câu hỏi cụ thể đặt ra. Đa số lời hồi đáp biểu hiện thuần tuý tuyên truyền, đề cao tính nhân đạo, công lý và tôn trọng nhân quyền của Nhà nước. Sai trái, phạm tội là lỗi người dân, chứ chính quyền luôn tuyệt đối thương lo cho dân.
Thứ trưởng Bộ Tư pháp, ông Nguyễn Khánh Ngọc, trưởng phái đoàn Việt Nam đã trả lời, nêu ra nhiều con số khác nhau:
“Hiện nay Việt Nam thì cũng đã có 100 luật mới liên quan đến các điều luật liên quan tới công việc bảo vệ và đẩy mạnh quyền con người, quá trình làm luật đã được đẩy mạnh hơn để theo hướng ngày càng minh bạch và tiến bộ.”
Ông cũng cho hay, trong những năm gần đây, “Việt Nam thì cũng đã tập trung rất nhiều vào việc thực thi pháp luật hệ thống tòa án ví dụ đã được cải cách với nhiều cơ sở và điều kiện làm việc tốt hơn”.
Một viên chức thuộc đoàn Việt Nam nói rằng Việt Nam bảo vệ quyền tự do báo chí, tự do ngôn luận rất mạnh mẽ: “Báo chí không bị kiểm duyệt trước khi in, và phát sóng”, “chưa bao giờ quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí được như ngày nay”.
Ông nêu ra con số hàng nghìn nhà báo, con số hàng trăm đại diện báo chí nước ngoài ở Việt Nam nhưng không xác nhận Việt Nam có báo chí tư nhân hay không.
Kết luận, ông nói, Việt Nam “rất tiếp thu các ý kiến của các bạn, để quyền tự do ngôn luận của người Việt Nam được phát huy hết”.
Có mặt tại phiên họp, một thành viên của tổ chức NGO Jubilee Campaign, ông Nguyễn Quốc Tuấn phê phán “đoàn Việt Nam tránh né trả lời vào câu hỏi của uỷ ban mặt khác khi tránh né không được thì họ sẵn sàng nói dối không biết ngượng”.
“Về các câu hỏi đặt ra thì chúng ta có thể thấy rõ những dữ liệu chúng ta trong vai trò xã hội dân sự, cung cấp qua các bản báo cáo đến Ủy ban Nhân quyền có giá trị quan trọng đặc biệt.”
Điều này cho thấy hiện vẫn có sự khác biệt lớn trong quan điểm về nhân quyền và các quyền liên quan giữa chính phủ Việt Nam và các nhóm vận động ở bên ngoài.
Theo tin RFA, BBC